door Toen ik half november De heks van Kolchis uitlas, is het eerste en tevens enige wat ik kon zeggen: “Aaaaaaaaaa kan alleen maar zeggen dat dit echt weer een geweldige mythische hertelling is!! Ongelofelijk dicht bij de oorspronkelijke mythe gebleven, maar toch zo meeslepend en prettig geschreven. Ik kijk onwijs uit naar meer werk van Rosie Hewlett.” En daar sta ik nog steeds achter. Circe mag dan de favoriete heks van de Griekse mythologie zijn, maar Medea doet qua verhaal zéker niet onder.
Medea wordt geboren in Kolchis, een streek die vroeger bij het Oude Griekenland hoorde, maar in de moderne tijd ongeveer in Georgië/Armenië valt. Als snel blijkt dat ze beschikt over magische krachten, wanneer ze haar broer Apsyrtos in een varken verandert. Gewoon, omdat ze het kan. Maar ook omdat hij haar zusje Chalkiope steeds pest. En door het boek heen blijft dat een stabiele factor; Medea’s liefde voor Chalkiope. En: haar allesverwoestende drang naar vrijheid, een leven, liefde, voor de mensen die ze écht liefheeft. Medea is wreed, maar Hewlett geeft haar verhaal heel mooi diepte en zelfs begrip.
Want de wreedheid eindigt niet nadat ze Apsyrtos in een varken heeft veranderd. Medea wordt opgesloten door haar vader, de koning, en afgeranseld. Uiteindelijk komt haar tante, jawel, Circe, er aan te pas om hem terug te veranderen. Circe wordt heks genoemd, het gevaar hangt in de verhalen die over de ronde doen. “‘Ik noem het liever tovenares'”, vertelt Circe. Zo ontstaat een zusterschap tussen tante en nicht, tussen Circe en Medea. Een aantal seizoenen komt Circe langs om Medea les te geven in de tovenarij, over planten, bloemen, wortels, tot het op eens stopt. Waarom weet Medea niet, maar ze weet wel dat ze zich in de steek gelaten voelt.
En dan komt Het Gulden Vlies. En Jason (wat je, als je de Oud-Griekse uitspraak aanhoudt, overigens uitspreekt als /jaason/ en niet als /djeeson/). En het misbruik van Medea’s kracht. Want haar kracht is verboden, in principe. Maar niet als het gebruik in het voordeel is van haar vader. Of van Jason. Het is niet verboden, als ze er liefde of waardering mee kan kopen.
Er zitten ook prachtige uitspraken in het boek. Bijvoorbeeld, op het moment dat Medea langsgaat bij Circe op Aiaia, het eiland waar Circe naartoe is verbannen. Atalanta, de befaamde boogschutter uit de bemanning van Jason, heeft het over de positie van vrouwen in de verhalen. Medea heeft de Argonauten helpen ontsnappen. Atalanta zegt: “‘En ik weet ook hoe het verhaal verteld zal worden. Het is altijd hetzelfde als een vrouw haar plek op deze wereld verdedigt. Jason wordt de held, en jij? Van jou maken ze of zijn dolverliefde aanbidster, of de slechterik. Dat zijn de enige twee rollen waar ze ons graag in willen zien.'”
Of, een metafoor waarbij de Griekse mythen passend gebruikt worden. “Als ze antwoord heeft, klinkt haar stem zo koud als een van Demeters meedogenloze winters.” Peterzon-Kotte heeft dus ook absoluut weer geleverd met de vertaling.
Met De heks van Kolchis is werkelijk weer een ge-wel-di-ge hervertelling op de markt. Dit is mijn derde boek dit jaar dat ik een waardering van vijf sterren geef. Het is meeslepend, laat je als lezer Medea begrijpen, maar schetst ook het beeld van de vrouw die zo gevreesd en gehaat is, die zo lelijk naar voren komt uit de Grieke mythologie. Én het toffe aan dit boek is ook dat het te lezen is voor de niet-kenner van mythologische verhalen. Dan is het ‘gewoon’ een meeslepende roman. Het enige dat ik jammer vind, is dat voor de naam Circe niet de oorspronkelijk Griekse spelling is aangehouden en het geschreven wordt als Circe (Latijnse spelling) in plaats van Kirke. Maar als dat het is, valt zeker te zeggen dat het weer een kanjer van een boek is. Absoluut aan te raden als cadeau voor kerst of natuurlijk andere gelegenheden.
Rosie Hewlett, De heks van Kolchis, vertaald door Saskia Peterzon-Kotte, Orlando, 2024, 383 blz., 9789083422312
