door Filosofie hoeft niet alleen maar te betekenen dat ingewikkelde diepgaande denkpatronen worden uitgeschreven in traktaten, het kan ook denkruimte bieden voor een alledaags verschijnsel. Zo pakt Tom-Jan Meeus het in het Essay van de Maand van de Filosofie dan ook aan: welke invloed heeft het veranderende taalgebruik in de politiek op het dagelijks bestuur en de bevolking? Leidt de duidelijke taal die is ingevoerd door populistische lijsttrekkers tot orde in de politieke gang van zaken of creëren ze op den duur chaos?
Om kort te zijn (volgens Meeus): de duidelijkere manier van formuleren vanuit politici richting de burgers was rond de eeuwwisseling een zegen. Tot dan werden zaken omfloerst en in moeilijke taal besproken en bleef de burger op afstand. Maar de verdwijning van mistige taal, een tendens die werd en wordt aangevoerd door Fortuyn en Wilders, leidt tot het enkel hooghouden van een imago van politieke zuiverheid waarin de nuance ver te zoeken is. Energie die niet gestopt wordt in het verbeteren van het leven van mensen in de maatschappij; juist dat wat de populistische partijen pretenderen te doen.
In de hoofdstukjes in Duidelijkheid gaat Meeus dieper in op zijn redeneringen en termen als spektakelleegte, gematigdheid, aandachtpolitiek. Hij haalt daarbij Machiavelli, Max Weber en Theodor Adorno aan en zet enkele belangrijke citaten van hen in het licht van de laatste twee decennia. Veel van wat zij schreven, blijkt nog steeds toepasbaar.
Meeus eindigt met de conclusie die Adorno ook deed in zijn ‘Aspecten van het nieuwe rechts-radicalisme’: radicaal-rechts vereist alertheid en actie, moet bestreden worden met de overtuigingskracht van de rede. Iedereen, burgers en instituties als overheid, media en rechtspraak, heeft daarin een democratische opdracht.
Oftewel: hoezeer we soms een afstand voelen tot de politiek en het oneens zijn met de gang van zaken, we moeten niet onverschillig zijn/blijven/worden over ons landsbestuur en er zelf voor zorgen dat we betrokken blijven. Een nuttig essay waarin ik meerdere passages heb aangemerkt. Koop het!
Tom-Jan Meeus, Duidelijkheid, Pluim, 2024, 94 blz., 9789493339149.
