door Wat een heerlijk jeugdboek! Een onvervalst speurboek om op een vrije dag in te verdwijnen. Want echt, je wilt in één keer doorlezen.
Speuren, onvervalst, verdwijnen: woorden die je zomaar in verband kan brengen met David en Nina ‘De meedogenloze detectives’. Speuren dóet dit duo, of ze echte rechercheurs zijn. Dat er ergens iemand rondloopt die niet oprecht is klopt ook en het woord verdwijnen kan op meer gebeurtenissen slaan. Het hoofdonderwerp is dan wel het detective zijn, er gebeurt meer zoals in het gewone leven ook het geval is.
‘Het was helemaal geen gewone vakantiedag. (..) ‘We gaan naar huis!’
Het verhaal begint in Zweden. David en zijn vader hebben een jaar lang bij oma gewoond na het ongeluk waardoor Davids moeder is overleden. Ze gaan terug naar Lingerdam. Oma zal hij missen, maar David heeft er zin in om al zijn vrienden te zien en in het bijzonder Nina, zijn buurmeisje. Zijn vader Lasse is schrijver en loopt wat te morren. Oma, zijn moeder, dient hem van repliek. ‘Mákkelijk? Het leven is niet makkelijk, maar je hebt er maar één. Doe. Er. Wat. Mee! Schrijf een boek.’ Oma’s reactie erna laat je spontaan in de lach schieten.
Eenmaal aangekomen in hun huis in de Koningsstraat blijkt dat de tijdelijke bewoners niet voor alles even goed hebben gezorgd. Veel vrienden hebben andere plannen deze laatste weken van de zomervakantie. Nina is niet thuis en hij vangt iets op over een vriendje. Nog voor de twee hun huis binnengaan bij aankomst komen ze al een buurtbewoner tegen. Misschien spontaan, misschien zat ze al te turen door haar verrekijker naar wat er zou kunnen gebeuren in hun straat. Als er dan beweging is moet je natuurlijk plotseling je hondje uitlaten.
Diezelfde persoon, mevrouw Sonja Rosselen in haar roze jas, ook wel Roddelen, claimt de organisatie van een aanstaand buurtfeest. David en Lasse dienen voor een zelfgemaakt toetje te zorgen. Eenmaal binnen komen de herinneringen aan zijn moeder direct levendig boven. Het voorlezen, de piano maar haar geur ontbreekt en de tuin is onverzorgd. Molly de kat is gelijk weer thuis en verdwijnt door het kattenluik de tuin in. Het liefst zou hij nog even bij Nina langsgaan als hij staat te mijmeren op het balkon. Ook ziet hij vaag de eik waarin hij met zijn vader een hut heeft gebouwd. Maar… ‘brandde daar nou een lichtje?’
In nog geen tien bladzijden wordt al veel belangrijke informatie gegeven waarmee je kunt gaan puzzelen, want dat doe je vanzelf als je verder leest. Of even terugleest. Met kleine speldenprikjes geeft Mentink regelmatig voorzetjes op wat komt; of het nu een detail is of iets groters wat tot de oplossing van de zaak kan leiden. De volgende pakweg acht hoofdstukken gebeurt ook van alles, maar dan in het negende: ‘Hij hapte naar adem. Op de witte keukenvloer lag….’
Het feest is teneinde, de politie verschijnt, bewijzen worden gezocht, ondervragingen gestart. Er is een moord gepleegd. Door steeds een klein tipje van de sluier op te lichten denk je te weten hoe het zit. Mentink geeft vervolgens het verhaal een wending, de waarheid lijkt dan toch net ergens anders te liggen, waardoor je doorleest en daarna nog even een hoofdstuk. Vele thema’s zijn soepel en op natuurlijke wijze verwerkt, o.a. komt voor: vooroordelen, vertrouwen, missen, zelfredzaamheid, jaloers zijn, verwerking, vriendschap, verschillende gezinssamentellingen, familie, hulp bij trauma, aanrijding, bedreiging, het hebben van een strafblad, gemeenschapszin, menselijkheid, fraudegedachte, ruimtelijke ordening, financiële ruimte en vast herkenbaar voor de doelgroep van rond de elf/twaalf jaar (en wat ouder) een veranderende blik op en gevoel voor een leeftijdsgenoot.
Het ‘meedogenloze’ in de titel kan wat stevig overkomen. David en Nina noemen zich zo op een bepaald moment, maar meedogenloos in letterlijke zin zijn ze niet. David lijkt zich er moed mee in te spreken. Wel zijn het doorzetters, zijn creatief in denken en hebben ze een intuïtief gevoel voor recht en onrecht. Vooral David blijft onverminderd geloven in de onschuld van een dakloze man. Hij durft ook zijn mening bij te stellen als iemand een fijner persoon is dan eerst gedacht en soms brengt hij zichzelf in een moeilijke situatie, maar dan is Nina er nog – als ze niet snel is weggeglipt.
Het verhaal is niet in moeilijke taal en strak gestileerde zinnen geschreven en dat alleen al maakt het een fijn jeugdboek voor iedere jongere. Aantal woorden of zinnen hadden iets meer geredigeerd kunnen worden, maar komt dat de leesbaarheid ten goede? Het is nu juist zo toegankelijk voor de doelgroep. De onderwerpen zijn overigens niet per se licht van aard voor die leeftijd maar Mentink weet wat ze schrijft en hoe ze iets vertelt uit ervaring van haar beroep als rechter.
Erg leuk is het husselen met namen, een opdracht anagrammen ligt daarmee zo voor het oprapen. Af en toe kom je een metafoor tegen, maar nooit té en wel zo dat het voor de lezer gelijk duidelijk maakt wat wordt bedoeld:
‘Dat verdriet moet je er af en toe even uit laten, even het ventiel opzetten. Anders wordt het een monster dat je aan flarden scheurt.’ of ‘David wilde er niet aan terugdenken. Hij zette zich schrap alsof hij bovenaan een glijbaan zat en zichzelf tegenhield.‘
De omslagillustratie door Emma Wilson oogt spannend en het is fijn een beeld te hebben van de hoofdpersonen. Een eerste gedachte kan echter wel zijn: voor lezers vanaf acht jaar. Voorlezen kan dan op bepaalde momenten toch een beter idee zijn. Het vanaf 10 jaar zelflezen is niet voor niets aangegeven. Overigens kent het verhaal dat echt goed in elkaar zit een afgerond einde zo een kind graag ziet, zijn er positieve echte vriendschappen, warme aandacht voor elkaar waardoor het ook die spannende voorlezer kan zijn. Zelf eerst lezen blijft handig om in te kunnen schatten aan welk kind of groep je het voorleest.
‘Iedereen die er die avond bij was is verdacht, of we ze nou aardig vinden of niet. En we sluiten iemand pas uit als die het zeker niet gedaan kan hebben. We zijn meedogenloos.’
Met oog voor de realiteit ligt er met ‘De meedogenloze detectives’ een heerlijk spannend jeugdboek in een vlotte vertelstijl met emotie, humor en een dosis empathie. Het is net of je een potje Cluedo speelt, maar dan levensecht. ‘Knetterspannend!‘ Niet voor watjes? Oordeel en onderzoek zelf!
Een fan pakt automatisch na dit debuut een volgend verhaal op van Evelien Mentink in de boekhandel of bibliotheek. Ik ben alvast die fan!
Evelien Mentink, De meedogenloze detectives, Blauw Gras, 2025, 232 blz., 9789493374225
