door Brug naar een betere wereld?
“De aanwezigheid van een Zwart lichaam is altijd politiek.” – er steekt altijd iets achter vanuit een regering, organisatie of in het algemeen mensen met macht. Neske Beks heeft in Echo een verzameling essays en gedachtes opgenomen die haar persoonlijke zoektocht naar ontkenning en onzichtbaarheid van de Zwarte vrouw weergeven. Ze neemt de lezer (die ze als vrouw voor zich ziet) mee op een reis die langs haar voorbeelden en grootheden in het algemeen voert. Het werk van Anousha Nzume en Gloria Wekker, Audre Lorde en Philomena Essed ziet Beks als opvoed- en confronterende boeken, Beks wil vooral inzicht geven in de strijd die Zwarte vrouwen dubbel (vrouw+zwart) te voeren hebben. En wat verderop in het boek ook naar voren komt: een brug slaan tussen wit en Zwart, verbinden.
De vorm en inhoud van de teksten die je leest, verschilt. Soms beschouwend en uitleggend wat haar blik op de wereld is, elders gaat ze in op de achtergrond van Jackie Kennedy’s Zwarte modeontwerpster, vertelt ze over de inhoud van het werk van Toni Morrison of lees je haar speech, uitgesproken op de Black Achievement Awards.
Beks benoemt dat het bemoedigend is dat na de moord op George Floyd veel witte mensen zich hebben verbonden met de Zwarte strijd, die nog steeds voortduurt. Toch schuilt er het gevaar in dat een hype is. Diverse cultuuruitingen geven speciaal aandacht aan zwarte bewustwording, kunstenaars etc, en zo wordt Zwartheid een economisch model (zo stelt ze indirect ook de vraag aan uitgeverij Querido of ze haar boek in 2019 ook uitgegeven zouden hebben).
Voorin Echo publiceert de auteur een lijst namen die elkaar echo’s zijn van stemmen die gehoord moeten worden – met daarin ook Nederlandstalige echo’s. Daarnaast schreef ze een woordenlijst in eigen woorden die Engelstalige begrippen naar het Nederlands vertaalt. Onder andere op deze pagina’s zag ik duidelijk een brug naar Nederland en België, wat ik tot nu toe miste in het discours over black lives matter. Want hoe goed je ook andere talen spreekt, het komt altijd directer binnen in je eerste taal.
“Veel witte mensen zeggen dat hen niet opvalt wat de verhouding wit/zwart in een zaal is, maar het is een privilege dat je daar niet mee bezig hoeft te zijn.” – vanuit de geschiedenis snap ik de uitspraak. Toch zou ik graag willen weten wat ik moet zeggen of doen als ik oprecht tegen iemand meen te zeggen dat het me compleet niet uitmaakt hoe de persoon met wie ik spreek eruitziet – als we elkaar maar behandelen hoe we zelf behandeld willen worden. Is er iemand die me dat wil uitleggen? Of is er voorlopig nog geen antwoord en is er nu nog te veel spanning tussen verschillende huidskleuren?
Gedicht van Audre Lorde waarnaar Echo is vernoemd:
Echoes
There is a timbre of voice/
That comes from not being heard/
And knowing/
You are not being heard/
Which is noticed only by others/
Not being heard
Neske Beks, Echo, Querido, 2021, 224 pagina’s, 9789021429762.
