door Yash woont in Bihar, Noord-India in het jaar 1906. De vader van Yash werkt sinds een paar jaar als contractarbeider in Suriname. Als zijn vader na zijn vijfjarige werkcontract niet terugkomt, ze al even geen brieven meer hebben ontvangen en zijn moeder uiteindelijk ook overlijdt, besluit Yash met beste vriend Ravi zijn vader te zoeken. Ze reizen op het dak van de trein naar Calcutta waar schepen de Kala Pani (Grote Zwarte Water) oversteken. Illegaal aan boord van het schip dat hen naar Suriname zal brengen worden ze ontdekt. Ze zullen uiteindelijk na de oversteek moeten werken op een plantage om voor hun overtocht te betalen. Lukt het dan nog om zijn vader te zoeken?
Yash! van Inez van Loon werd genomineerd voor de Thea Beckmanprijs 2025 en stond op de longlist. Voor mij de aanleiding om dit boek op te pakken, ook omdat het een onderbelicht historisch onderwerp bevat. Al snel valt op dat Van Loon een vlotte schrijfstijl heeft en de hoofdstukken een prettige lengte hebben.
Yash en Ravi nemen de lezer mee op hun reis naar Calcutta, voor de te maken overtocht per schip. In de haven leren ze Lata kennen, een vrouw die hen helpt om als verstekeling op de boot te komen. Ravi wordt ontdekt op het schip, maar voor Yash voelt het als ‘samen uit, samen thuis’ en ook hij bekent verstekeling te zijn. Om de ‘gratis’ overtocht terug te betalen, zullen ze na aankomst eerst hard moeten werken. Lata gaat met hen mee en helpt hen weer, eerst in het depot en daarna op de plantage. Hulp uit onverwachte hoek is fijn, zeker als Lata later aanvoelt als familie.
Ravi komt met Lata op de plantage te wonen en Yash wordt de nieuwe huisjongen van meneer Daan, de plantagedirecteur. Op de plantage wordt duidelijk zicht- en kenbaar hoe de rangen zijn en hoe slecht arbeiders worden behandeld. De werkomstandigheden onder leiding van opzichter Pran zijn slecht. Op een van de zoektochten van de twee vrienden komen ze erachter dat Pran een dubbele agenda heeft. Ondertussen leert Yash de taal Sranan in het klasje van mevrouw Jetti, de vrouw van Daan.
Dit verhaal gaat niet alleen over de zoektocht naar de vader van Yash. In dit historische jeugdboek komen ook onder andere de slavernij in Suriname en de afschaffing ervan, de bevolkingsgroep hindostanen, discriminatie en het kastenstelsel in India naar voren. Persoonlijk vond ik het jammer om te voelen dat de witte mens zoals de plantagedirecteur als aardig wordt neergezet, wat hij voor Yash wel is, maar in het grote geheel voelde het soms te rooskleurig.
In de tekst worden verschillende Indiase woorden en begrippen uitgelegd. Veel woorden staan ook in de verklarende woordenlijst achterin, waarvan het fijn is dat deze is opgenomen. Lezers krijgen door deze lijst meer uitleg van toegevoegde waarde over bepaalde begrippen en gebruiken. Mogelijk dat bij een volgend boek meer één lijn kan worden getrokken, nl. sommige woorden konden wat mij betreft prima in het verhaal worden verwerkt/uitgelegd en andere zouden juist iets uitgebreider kunnen in de verklarende lijst.
Verhaaltechnisch voelt het verhaal qua gebeurtenissen niet helemaal in balans. Het grootste deel speelt zich af tijdens de reis en op de plantage terwijl het uiteindelijke doel is om zijn vader te vinden. Of dat lukt is natuurlijk de vraag, maar gezien vrij snel na aankomst op de plantage er aanwijzingen zijn dat zijn vader nog leeft, had ik de daadwerkelijke zoektocht eerder verwacht. Uiteindelijk vindt deze pas plaatst in de laatste 50 bladzijden die overigens wel vlot lezen. Voor de doelgroep kan het mogelijk overkomen dat er meer nadruk ligt op non-fictie/historisch aspect dan op het avontuur.
Wat ik overigens een pluspunt vind is dat Van Loon een uitleg heeft toegevoegd waarom ze dit boek wilde schrijven en een verantwoording waarom ze voor bijvoorbeeld de benaming hindostanen heeft gekozen en niet hindoestanen.
De band tussen Yash en Ravi wordt op een mooie manier neergezet. Je hoeft geen echte bloedverwanten van elkaar te zijn om iemand als familie te beschouwen. In het verhaal komt mooi naar voren dat de leefomstandigheden en standen van Ravi en Yash in beide landen verschillend zijn, maar ze ondanks de verschillen nog steeds elkaars beste vriend zijn.
‘Wij zijn broers voor het leven. En Sarnam is ons nieuwe land.’
Inez van Loon, Yash!, Clavis, 2024, 232 blz., 9789044852585
Meer titels m.b.t. (afschaffing en tijd na de) slavernij vind je in ons Dossier slavernij & kolonisatie.
De andere genomineerden voor de Thea Beckmanprijs 2025 vind je in ons overzicht De Archeon Thea Beckmanprijs 2025.
