en andere verhalen over de oorspronkelijke bewoners van de wereld

Sommige boeken start je niet bij het voorwoord en lees je in één keer door tot het eind. Dit boek kan hiervoor als voorbeeld dienen terwijl er toch echt een duidelijke opbouw in aanwezig is.

Als eerste tref je een wereldkaart aan op het schutblad met ‘naambordjes’, als het ware geplakt op verschillende delen van de wereld. Het valt direct op dat er niet één in Europa te zien is. Vele namen van oorspronkelijke volken zijn te lezen. Het schutblad aan de achterzijde duidt op een reisspoor uit verschillende perioden in de geschiedenis. De inhoudsopgave bevat dezelfde namen van oorspronkelijke bewoners als op de kaart. Eerst een informatief verhaal dat bij deze volken past. Daarna een informatief gedeelte met uitleg of weetjes, een foto of tekening en onderscheidend gedrukt op een ondergrond die eerst een kleur was te zien. Al deze 23 volken leefden in verschillende landen en daarmee in een diversiteit aan landschappen. Wat dit boek nog meer bijzonder maakt: de geïllustreerde landschappen door Oksana Drachkovska.

Toen dit boek met een in het oog springende zo mooie omslagillustratie weer werd geopend, het kwam uit in 2023, was de aanleiding een stapel op te ruimen boeken. Op deze stapel lag namelijk ‘Een nieuwe naam voor Volle Maan’: een deeltje uit de Spetter-reeks van uitgeverij Zwijsen uitgegeven in 2003 en ook geschreven door Arend van Dam. Dit verhaal staat aan de basis van deze verhalenbundel. Ooit zag de schrijver de jongen dansen met een wolvenkop op zijn hoofd tijdens een powwow. Dit is een jaarlijkse bijeenkomst van stammen in de provincie Alberta, Canada, bij de Rocky Mountains. Deze jongen, Daryl, viel op doordat hij zich identificeerde met een wolf. Weer thuis was dit de aanleiding voor bovengenoemd Spetter-verhaal. Vele jaren later toen er weer contact was tijdens een ontmoeting in Parijs bleek dat een aantal ‘feitjes’ niet juist waren. Eén ervan is dat de betiteling Indianen niet klopt, iets met Columbus. Daryl vertelde veel meer. Hoe het contact verder verliep en hoe hij wordt genoemd lees je in ‘De ware geschiedenis van Dancing Buffalo’.

Een volgend verhaal gaat over de Lakota met opperhoofd Sitting Bull. Een alinea valt op: ‘Waarom mochten ze geen Lakota meer spreken? Moesten ze gaan leven zoals de witte mensen? Op een klein stukje grond, met een paar koeien achter hekken van prikkeldraad? Alles werd hun afgenomen: hun taal, hun feesten en hun heilige rituelen.’ Sitting Bull overdenkt de lange strijd tegen de kolonisten .. voor de Lakota was geen plek meer, hij bedenkt dat het belangrijker was om de vrede te bewaren dan zich nog te verzetten.‘ In feite zegt dit alles, niet meer zelf denken, alles afgenomen, handelen en leven volgens de regels van een ander. De illustratie is bijpassend, je waant je in de omgeving van de Rocky Mountains, de Black Hills of nog noordelijker. Je leest over de Halve Maen en de Mayflower.
Daryl vertelt verder in het informatieve gedeelte, ook krijg je een inkijkje in hoe hij zelf woont. Van Dam stelt vragen, niet alleen aan Dancing Buffalo, aan veel meer mensen uit allerlei windstreken. Soms is de basis een interview, dan weer een document of stuk geschiedenis.

In dit boek blijf je bladeren, een detail opzoeken, nog even een stuk lezen. Een paar oorspronkelijken waarover je leest: Azteken, Masai, Dong, Aboriginals, Inuit, Blackfoot en Khoisan. Verschillende zullen onbekend zijn waardoor je enorm veel leert. Niet alleen over geschiedenis, ook tradities, kunst, landschap, taal, klimaat, ontdekkingsreizen, over eerlijke beloning naar werk, kortom culturele antropologie en een les in kolonialisme. Van Dam gebruikt bewust ‘oorspronkelijken’ i.p.v. inheemsen omdat deze mensen hun eigen taal & cultuur in stand proberen te houden tegen alle verdrukking in. Tradities die soms toegeëigend lijken te zijn door ‘ontdekkers’ en waarvan naamgeving van volken in de meeste gevallen niet klopt.

Eén van de kleurrijkste illustraties is die bij ‘Het vliegerfestival’ van de Maya. Je leest dat het gekozen thema voor de jaarlijks te maken vliegers steeds een andere is. Bijv. milieu, liefde, oorlog en vrede. Het traditionele festival vindt ieder jaar plaats op 1 november en is onlosmakelijk verbonden met 31 oktober wanneer een hele familie naar de begraafplaats gaat om een geliefde te herdenken. Dit gegeven komt ook in verhalende jeugdboeken voor, in dit verhaal wordt uitleg gegeven waarom deze en andere tradities belangrijk zijn.

De Oekraïense illustratrice heeft zich ook zeer verdiept in alle culturen, tradities en meer van de oorspronkelijke bewoners. Herkenbaar en toch in een eigen stijl zie je de grotten van Petra in Jordanië, de rijstvelden/terrassen van de Dong in China of een plaat bij een mooi verhaal over de uitdaging aangaan, een leeuw in je leven tegenkomen, van Joseph, een Masai. Het landschap bij het verhaal over de Inuit kan zomaar worden ingezet als illustratie voor een boek. Het verhaal is serieus, klimaatverandering.

Een boek dat simpelweg in de verzameling informatieve verhalenbundels thuishoort. Je kunt het op zoveel manieren inzetten in je groep op school. Bij alle zaakvakken, bij samen teksten lezen en vooral om jezelf te informeren. Natuurlijk pak je dit boek ook bij creatieve vakken erbij of als voorleesboek, de lengte van de verhalen zijn daar zeker geschikt voor.

Door de diverse thema’s en invalshoeken binnen een overkoepelend onderwerp, is ‘De ware geschiedenis van Dancing Buffalo’ een zeer leerzaam, interessant, zorgt voor bewustwording en is een toegankelijke aanrader, mede door persoonlijke ervaringen. Over de wereld van oorspronkelijken en hoe je omgaat met de aarde zelf. Vlotte vertelstem, prachtige aansprekende illustraties.

‘De ware geschiedenis van Dancing Buffalo’ is genomineerd voor de Thea Beckmanprijs 2024. Een zeer fijne nominatie op de shortlist voor zowel ouder als jonger publiek.

Arend van Dam, De ware geschiedenis van Dancing Buffalo, illustrator Oksana Drachkovska, Van Holkema & Warendorf, 2023, 152 blz., 9789000369683

Doorleestip:
Arend van Dam – De reis van Syntax Bosselman

Deze krachtige en treffende illustraties van de Oekraïense Oksana Drachkovska z

Morgen kun je hen beiden ontmoeten om 11.00 u in bovengenoemde boekhandel, ook voor signeren. Misschien kun je vragen stellen over hoe de illustraties zijn gemaakt of hoe de schrijver de geïnterviewde mensen heeft ontmoet. Zoveel culturen, tradities en volken, maar hoe benoem je alles werkelijk goed?

Lees het in dit zeer interessante boek:
De ware geschiedenis van Dancing Buffalo – en andere verhalen over de oorspronkelijke bewoners van de wereld.

Meer informatie en andere activiteiten zijn te vinden op de website via boekhandel of bibliotheek of de uitgever. Even aanmelden is handig.

.
.

arendvandam #oksanadrachkovska #vanholkemaenwarendorf

dewaregeschiedenisvandancingbuffalo @deleukstekinderboeken

@arendvandam
@oksanadrachkovska