Ik ben jullie meester – Jeffrey Spalburg

Ik vind Ik ben jullie meester een ongelofelijk indrukwekkend boek. En disclaimer; hoewel ik niet denk dat het een BBJ-winnaar zal zijn, vind ik wel dat het een prijs verdient. Eigenlijk moet iedereen dit boek lezen, om te beseffen hoe dichtbij slavernij eigenlijk nog is, hoe discriminatie in alle levenslagen verweven zit of hoe belangrijk het is je identiteit te kennen. En door alle jaren, mensen en verhalen heen: de kracht van samen zijn en liefde.

Ik ben jullie meester is een (auto)biografisch verhaal van de familiegeschiedenis van Jeffrey Spalburg. Zijn vader is geïmmigreerd naar Nederland vanuit Suriname. We reizen met de familie mee, een zieke, overleden broer omdat er geen geld was, goed zijn in rekenen vanwege het handelen op de markt als kleine jongen, wat resulteert in wiskundelessen geven, een reis naar Nederland om een onderwijsakte en geld voor een huis in Suriname te verdienen, het ontmoeten van een partner, het verlies van moeder, terug naar Suriname, op naar Hengelo en alles wat daarvoor, daartussen en daarna gebeurde. Het is een rond verhaal, Spalburg schrijft een verhaal aan zijn zoon, met onder andere als bron het interview dat hij bij zijn vader afnam. De ‘middengeneratie’ over de generatie boven hem, aan de generatie onder hem.

Tijdens het typen van deze recensie merk ik eigenlijk dat ik ook rond ga en steeds hetzelfde wil vertellen, ik vind het verhaal (kun je een familiegeschiedenis een verhaal noemen?) gewoon steengoed. Het leest ontzettend fijn, is handzaam, vermakelijk en leerzaam (Dat blijkt wel uit hoe vaak dit boek als bron is gebruikt in het wikipedia-artikel over Jeffrey Spalburg). Want zoals ik in de inleiding typte, discriminatie is helaas van alle tijden, door vreemden, klasgenoten, agenten en helaas zelfs door vrienden. Toch wordt de discriminatie niet op een zware manier gebracht, verre van zelfs. Het is bijna luchtig, waardoor de lezer meekrijgt hoe veel, klein, doch intens het op dagelijkse basis voortkomt. Het boek creëert (meer) begrip bij mensen die hier niet dagelijks onder lijden. Je zit echt in het hoofd van Jeffrey en dat doet het des te meer binnenkomen.
Het boek gaat ook nog over veel meer dan dat, over liefde, tussen mensen, tussen ouders en kinderen, over je passie vinden, of over je thuis voelen.
Ik heb ook ontzettend genoten van het stuk waarin Jeffreys tante zijn vader een beetje voor gek durft uit te maken, terwijl niemand anders dat doet. Of van zijn grote broer leren schakelen op zijn achtste, waar zijn ouders echt niets van mogen weten. Of het kennismaken met ‘dé’ muziek van de andere grote broer, waarbij een toekomstpad uitgedokterd is. De band tussen broers en zussen vind ik altijd prachtig om in andere boeken terug te lezen.

Dit boek heb ik gelezen omdat het op de shortlist staat voor de titel Beste Boek voor Jongeren – Oorspronkelijk Nederlands. En daarmee laat de BBJ alweer zien wat de kracht van een shortlist is, want anders had ik het nooit opgepakt, maar ik ben heel blij dat ik het gelezen heb. Hoewel ik niet vermoed dat het zal winnen, ik twijfel een klein beetje of het écht een jongerenboek is, zou ik wel iedere jongere willen aanraden het te lezen. En iedereen die ouder is dan een jongere. Want zoals de quote van Kathleen Ferrier luidt op de achterkant “Hoe willen wij met elkaar omgaan?” Van die vraag kan dit land nog wat leren, en laten we, middels kunst, bij de jongere generatie beginnen.

Lees dit boek.

Jeffrey Spalburg, Ik ben jullie meester, Das Mag, 2023, 198 blz., 9789493248205