door ‘Maar het was vooral in de herfst, wanneer de trekvogels geruisloos door de lucht vlogen, dat Tomek zijn verlangen om ertussenuit te gaan haast niet kon bedwingen. Met tranen in zijn ogen keek hij dan hoe de wilde ganzen met grote vleugelslagen aan de horizon verdwenen.’
Tomek heeft een kruidenierswinkeltje waar werkelijk van alles in de diverse laatjes te vinden is. Als er dan op een dag een meisje vraagt naar ‘water van de rivier de Qjar’ is het bijzonder dat hij dit niet kan aanreiken. De belangstelling van de 12-jarige Tomek is gewekt.
Hij gaat te rade bij ‘opa’ Icham, die deze rivier met onsterfelijk water weet te duiden als ‘de terugstromende rivier’. Een rivier die stroomopwaarts gaat in plaats van stroomafwaarts dus ontspringt in de oceaan en waaromheen dieren voorkomen die nergens anders leven en uitmondt aan de voet van een berg, klinkt als een avontuur in Tomeks oren! Het avontuur dat hij nodig heeft want Tomek had gemerkt dat ‘er in zijn hoofd iets was gaan groeien, in plaats van er bovenop, …., hij verveelde zich – Hij had zin om eropuit te gaan, de wijde wereld in.’
Tomek pakt een paar spullen in naar voorbeeld van zijn grote boekenheld Crusoë, en besluit vroeg in de morgen te vertrekken om op zoek te gaan naar de rivier die mensen al duizenden jaren zoeken. De cent die het meisje Hannah betaalde voor de zuurstok gaat ook mee, hij hoopt haar tegen te komen op zijn queeste. Hannah kan hij niet meer uit zijn hoofd zetten sinds ze naar het warme woestijnzand vroeg en zij hem liet voelen dat het even warm is als haar arm. De tocht brengt hem op wonderlijke plaatsen, bijzondere landschappen en evenzo sprookjesachtige ontmoetingen met menselijke wezens en dieren.
In vlotlezende mooie taal geeft Jean-Claude Mourlevat de grage goede lezer vanaf een jaar of 9 een heel fijne leeservaring. Een avontuur met voor de leeftijd verrassende wendingen maar nooit te eng, waarin je terecht komt in het Woud der Vergetelheid met blinde beren, een geurende bloemenweide waar je als een Doornroosje jaren in slaap kunt vallen en alleen door een persoonlijke woordcombinatie tijdens het voorlezen weer wakker wordt.
Je maakt kennis met Marie en haar ezel Bruin ‘Mijn eeezel, mijn eeezel, heeft zo’n zere poohoot….’ en Geurmakers met namen als Eztergom en Pepigom die erg graag pannenkoeken eten en ‘wakkerwoorden’ per toeval ontdekken. Ze zijn altijd positief en maken geuren met namen als ‘Eerste regendruppels op het meer’. Intussen zijn er aanwijzingen dat hij Hannah op het spoor is. Het bijna magische stuk moet dan nog komen, een gedachte aan de Bermuda Driehoek schiet door je heen, waardoor Tomek met Bastibalagom verdwijnt achter een regenboog en het maar de vraag is of hij ooit een schommelende stokoude gedaante zal passeren of in Nergensland moet blijven.
‘Het was nog griezeliger dan hij had gedacht. Hij stopte met roeien en liet de sloep een paar ogenblikken dobberen. Het water werd spiegelglad en pikzwart, als een verlaten meer.’
Een boek dat ook een prima voorlezer is naast een heerlijk boek om als jonge lezer in te verdwijnen. Niet een verhaal vol actievolle angstaanjagende gebeurtenissen en ook de maatschappijkritiek zoals in het eveneens vertaalde ‘Jefferson’ kom je in die zin niet tegen. Wel een overkoepelende zoektocht vol fantasie en die kleine verhalen bevat waarin de onderwerpen als missen, vriendschap, doorzetten, durven en natuurlijk liefde worden aangedragen. Een gedachte aan de meesterverteller Biegel komt vanzelf boven. Misschien is Mourlevat de Franse equivalent?
De ondertitel hint op een tweede boek, maar dan vanuit Hannah geschreven. Dit verhaal is inmiddels ook vertaald door Eef Gratama en leest even soepel als dit eerste deel. De mooie sfeervolle omslagillustratie is onmiskenbaar van Annette Fienieg alsmede de getekende hoofstukvignetten in de sfeer van het onnavolgbare ‘Zebedeus’.
Heerlijke tijdloze vertelling. Een sprookje om zelf als jonge lezer in te kunnen verdwijnen.
Jean-Claude Mourlevat, De terugstromende rivier – Het verhaal van Tomek, illustrator Annette Fienieg, vertaler Eef Gratama, Querido, 2023, 160 blz., 9789045127507
p.s. de proloog kun je overslaan
Doorlezer Marjolijn Hof – Lepelsnijder ook met omslagillustratie van Annette Fienieg en uitgegeven bij Querido.
‘Aan het eind van de volgende ochtend zag hij in de verte een glinsterende muur die de rivier versperde. Een waterval….besefte hij toen hij dichterbij kwam. Behalve dat het water niet ‘viel’.
‘Komt het niet juist doordat het leven op een dag eindigt, dat we er zo aan vasthouden? Is het idee om eeuwig in leven te blijven niet veel enger dan de gedachte dat je ooit zult sterven?’
‘Weet je’, zei ze, ‘de jongens dachten altijd dat zij ons uitkozen. Maar in feite waren wij het die de jongens uitkozen die ons zouden uitkiezen…. Zo is het altijd gegaan.’
‘Ja, natuurlijk,’ antwoordde Pepigom. ‘Het leven is te kort, meneer Tomek, om het aan vervelende dingen te verspillen.’
