door Van het nog kleine rijtje ongelezen Ishiguro’s koos ik voor dit jaar degene met de meest poëtische titel: Een kunstenaar van het vlietende leven.
Ishiguro = terugblikkend onthaasten. Of ik moet eigenlijk zeggen onthaastend terugblikken, want primair laat hij zijn hoofdpersonage terugkijken op de voorgaande jaren, het onthaastende gevoel krijg je er als lezer gratis bij.
Neem nou de eerste tien pagina’s. De Japanse verteller begint in 1948 en is blijkbaar op een punt in zijn leven beland dat hij wat zaken aan de lezer kwijt moet. Hij vormt je eerst een beeld van zijn huis en omgeving, ietwat solitair op een heuvel gelegen. Gekocht van een voor de oorlog invloedrijke kunstkoper met de bijbehorende onderhandelingen van dien waardoor je iets meekrijgt over Japanse omgangsvormen. Dan komen er een paar regels voorbij over bomschade door de Amerikanen, schaarste na de oorlog, het woord ‘capitulatie’ valt – een eerste aanwijzing dat we te maken hebben met een licht alternatieve geschiedenis dan we kennen. Vervolgens gaan de gedachten door naar zijn twee dochters, van wie er een op bezoek is met haar zoon (voor Japanse begrippen redelijk brutaal) en de ander net een tijd van huwelijksonderhandelingen in gaat (huwelijken worden besproken via een tussenpersoon).
Dat was dus enkel het begin en dat maakt nieuwsgierig genoeg naar de rest. Steeds voegt Ishiguro nieuwe details toe in een meanderende gedachtegang, bouwt een Japan op dat na de oorlog is bezet door de Amerikanen met enkele veranderingen van dien. Bedrijven kennen nieuwe omgangsregels, mensen die in de oorlog te patriottisch waren worden aangesproken op hun verleden. De verteller, een kunstenaar die ook Sensei (meester) is geweest, realiseert zich door de huwelijksonderhandelingen van zijn tweede dochter dat zijn acties van toen misschien haar toekomst in de weg staan.
Het is aan de lezer om zich een oordeel te vormen. Of juist niet, want misschien is dat ook wel helemaal niet belangrijk. Gewoon jezelf laten meevoeren door de cadans van de woorden en de voortgang van het heden.
Kazuo Ishiguro, Een kunstenaar van het vlietende leven, vert. C.A.G. van den Broek, Atlas Contact, 2017, 272 blz., 9789025452537.
