door “Volgend jaar in Teheran” is een soort gelukswens die regelmatig wordt gebezigd na nationale feestdagen. Voor Noruz, het Iraans nieuwjaars- en lentefeest, zoeken bekenden elkaar op en wordt de stand van zaken van geëmigreerde familieleden besproken.
Voor een eerder boek over Iran bezocht Marja Vuijsje het land en sprak daar inwoners. Sindsdien is ze meermaals teruggegaan, leerde ook Perzisch en raakte geïntrigeerd door o.a. de teksten van dichter Saadi. In dit boek van prettige omvang neemt Vuijsje je mee op wandeltochten met Iraanse vrienden en binnenlandse reizen naar heilige en historische plaatsen. Zo leert (of frist op) ze je op vloeiende wijze een en ander bij over Oudtestamentische volkeren en religieuze gebruiken.
In de gesprekken komt vaak de Iraanse diaspora aan de orde; sinds de regimeverandering na de val van de sjah zijn inmiddels zo’n 7 miljoen mensen naar het buitenland uitgeweken. Nostalgische hang naar het thuisland en tegelijk de achtergebleven familieleden instrueren valt hun ten deel. Soms lijkt de binnenlandse situatie van buitenaf echter erger, want met de strenge regels blijkt ook soepel omgegaan te kunnen worden. Een land van uitersten.
De auteur ziet het Midden-Oosten ook van een andere kant. Haar broer woont al decennia in Israël vanwege joodse wortels. Lijkt minder van haar interesse in Iran te begrijpen dan dat Iraniërs het begrip wel kunnen opbrengen voor het feit dat ze regelmatig in drie werelden verkeert. De ambivalentie tussen twee rivaliserende staten die maakt dat je je wel als joods in het overwegend islamitische Iran kunt profileren maar niet rechtstreeks naar Israël kunt reizen.
“Kill the Israeli but do not harm the Jews.”
Wat je leest is dus een soort reisverslag met historische verhalen en persoonlijke bespiegelingen, gelardeerd met allerlei (kook)wijsheden van Marja’s vader die de kampen overleefde.
“Wat, hoeveel en met wie je eet is het belangrijkste onderdeel van je identiteit” – al schijnt dat ook een uitspraak van een Iraniër te kunnen zijn.
Graag gelezen en nu wel benieuwd naar onder meer het gerecht fesenjan, kip in granaatappel-walnotensaus.
Met kaartje en literatuurlijst.
Marja Vuijsje, Volgend jaar in Teheran, Atlas Contact, 2022, 240 blz., 9789045040691.
