door Over de toekomst van de literaire uitgeverij
Lezen. Afgelopen week (een week!) lees ik nauwelijks. Geen boek. Veel krantenartikelen zijn gepasseerd en wat meer over literatuur in brede zin wordt gezegd. Het verlamt, het maakt boos, het is misselijkmakend en intriest. Vooral: het is eng.
De te lezen stapel dreigt in te storten. Het besef dat er gelezen moet worden dringt door. Gesprekken met medelezers uit allerlei windhoeken ondersteunen en motiveren. Onze website exact een week in de lucht. Ontstaan uit liefde voor het boek en het belang van verhalen doorgeven.
Ik grijp een dunner boek. Een Cossee bevat altijd mooie met reden uitgegeven verhalen. Altijd een bijpassende boekenlegger. Dit is een andere: ‘Over de toekomst van de literaire uitgeverij’ ter ere van het 20-jarig bestaan. Of het zo moest zijn. Kunnen we blijven schrijven wat nodig is, vrijheid in wat je wil schrijven? Blijft de literaire uitgeverij bestaan? Wat is het belang van literatuur in deze tijd? Blijft het boek bestaan? Een paar vragen uit het geheel van reflectie, werkwijze, relatie tot de uitgeverij, herinnering en toekomstgerichte aanpak. Wat is het belang van het boek? Onderstaande woorden worden aangehaald en gedachten komen boven.
Ik citeer Tim den Hoed van De Utrechtse Boekenbar: Het lezen van een boek is goed voor je empathisch vermogen.
Ik citeer Elte Rauch, schrijver en uitgever van HetMoet: Lezen is een oefening in solidariteit.
Ik citeer Klaus Wagenbach, uitgever: Als het maatschappelijk gewenst is dat wij niet steeds dommer worden (..) dan moet er plaats blijven voor het nieuwe, het experimentele, alles wat niet onmiddellijk op succes mikt.
Ik citeer Sigrid Bousset, schrijver, curator, dramaturg en meer: ..het is allemaal begonnen om liefde voor de literatuur, vanuit de overtuiging dat verhalen en inzichten de horizon verruimen, verschillen overstijgen, empathie voeden, schoonheid en reflectie brengen. .. dicht bij de kern te blijven waar het allemaal om begon, en om de ballast gekanaliseerd te houden.
Ik citeer Irwan Droog, schrijver, vertaler en vomgever: ..we juichen graag voor de onwaarschijnlijke winnaar, degene die obstakels heeft te overwinnen, degene die bij start al op achterstand staat en tegen alle verwachtingen in toch zegeviert.
Ik citeer Eva Meijer, filosoof en schrijver: Uiteindelijk is de ruis een vijand van ons allemaal.
In dit essay over de toekomst van de literaire uitgeverij dat is samengesteld door Mireille Berman bezien diverse schrijvers uit het boekenvak wat het belang is van literatuur, de relatie tot deze uitgeverij en vooral welke rol de literaire uitgeverij daarin heeft.
Bijdragen, naast bovengenoemde geciteerden, van: Erik Menkveld, Marnix Verplancke, Arnon Grunberg, Mark Boog, Menzo Hartman, Vrouwkje Tuinman, Michel Krielaars, Alfredo Schaffer. Allemaal lezenswaardig, geven inzichten, beelden en stemmen tot nadenken.
Het belang van goed kunnen lezen dus ook interpreteren is volop in de media. Ik hoop van harte dat dit weer breed in het onderwijs kan en zal worden gedragen. Kunnen lezen is een opening voor toekomst. Een vak dat je overal bij nodig hebt. Een overheid moet ook de noodzaak en het belang van lezen inzien en doorgeven. Voor kinderen èn volwassenen. Tijd vaststellen in roosters, opleidingen faciliteren. Voor kunst. Kunst dat literatuur is.
Waarom dan ‘vooral: het is eng?’. Het uitsluiten van groepen, het tegenover elkaar stellen van groepen, polarisatie. Nauwelijks twee weken terug een herdenking in het Wertheimpark. Nooit weer zegt men. Alleen daarom al is lezen en in vrijheid kunnen schrijven, zijn wie je bent en mag zijn, zo immens belangrijk. Een mens is een mens. Daarom is het belang van een literaire uitgeverij(en) met doordachte en bewuste keuzes onontbeerlijk en een enorme rijkdom.
Nog twee citaten. Elte Rauch haalt het essay aan van Virgina Woolf, On Being Ill: ..al lezend vindt men lotgenoten, innerlijke gesprekken, die helend kunnen zijn, op zijn minst, of levensreddend in het meest optimale scenario.
En waaraan de titel is ontleend. Marjoleine Vos (o.a. columnist) die de boerenzwaluw als prachtige metafoor opvoert – Omdat ze bestaan, omdat wij ze ondergaan. – en afsluit met: Echte literatuur doet dingen voor een mens die niet te kwantificeren zijn en uitgevers die hardnekkig blijven kiezen wat ze zelf van belang vinden, verbeteren de wereld op een niet te onderschatten manier. Ze maken de wereld leefbaarder, ondanks alles.
Lezen. Boeken. Uitgeverij, boekhandel, bibliotheek. Van onschatbare waarde. Welzijn en welvaart. Beschaving. Een rijkdom.
Samen ervoor gaan. Het lezen.
Mireille Berman (red.), Het belang van de boerenzwaluw, Cossee, 2022, 128 blz, 9789464520521
