door Als je ruim twee weken terug binnen een dag een boek uitleest en passages nog steeds in je hoofd rondfladderen is het tijd om te verhalen. Dit boek, Zwarte vogel, dat leest als een psychologische thriller of een stevige detective is een roman gebaseerd op waargebeurde feiten uit een harde rauwe wereld. De wereld na uitzending met flarden herinnering aan missies voorafgaand door de opleiding met een bijzonder karakter aan de KMA.
Het boek kwam in huis nadat er verschillende keren over de totstandkoming was verteld. En zo dat gaat, word je vanzelf nieuwsgierig naar de mens achter deze verhalen of juist het verhaal waardoor deze mens, Immo, is verworden. Het boek ging op de vakantiestapel. Juist dan is er lucht en ruimte om een verhaal met inhoud van dit kaliber – ptss, diverse aanrakingen met justitie, gevang, psychoses en meer – tot je te nemen. Het is stevig maar vooral een verhaal van onvoorwaardelijke vriendschap. Het verhaal van Immo en Olav die elkaar ontmoetten op de officiersopleiding. De ene werd uitgezonden naar Kosovo, de ander naar Cyprus. Een wezenlijk verschil. Ook in privésituaties na uitzending. Delicten volgen zich op. In hoeverre zijn deze bestand tegen een vriendschap? Wanneer laat je iemand letterlijk zitten? Als de grote kring van ooit tot enkelen gereduceerd is? Waar ligt de grens van loyaliteit?
Inmiddels heeft de actualiteit (de val van Kabul) zich vermengd met beelden en gedachten. Niet terecht, maar het is gebeurd. Media-aandacht voor de uitzendingen, de redenen en de gevolgen, mag nog altijd meer. Veiligheid. De politiek kan niet om missies heen en vooral niet om het menselijke, emotionele aspect ervan, tijdens en achteraf. Besluitvorming versus praktijk. Begrip uit de samenleving is nodig. Wegstoppen van mensen die op allerlei gebied ooit wel iets voor de maatschappij mochten of moesten betekenen, worden veelal door psychisch onwelzijn op velerlei gebied buiten spel gezet. Weggestopt. De hokjes.
Nog even terug naar het boek. Het verhaal wordt fragmentarisch verteld. Soms ervaar je een wijze van verslaglegging als in een logboek, niet observerend maar deelnemend. Niet vreemd gezien de staat van dienst van de auteur en verteller. Als burger weet je weinig van de opleiding aan de KMA waarmee het boek begint. Een rauwe, best grove vrouwonvriendelijke wereld. Er zijn doelen te behalen door Defensie. Mogelijk ook in materieel opzicht. Tijdens het lezen kwam de tekst van ‘Goodnight Saigon’ ongemerkt voorbij. Herhaling van zetten? Oorzaak en gevolg? Tijdens het lezen waren ook de Olympische Spelen. Het roeien kwam van beide kanten.
Welke brandhaarden en missies er ooit zullen zijn in de wereld, besef dat er altijd meerdere kanten zijn aan een verhaal. Het is nooit zwartwit. In het Roodland en het Blauwland van een opdracht zal in de praktijk altijd een andere kleur verschijnen. Misschien wel een Zwarte Vogel, een nazaat van de slag op het Merelveld.
Het schrijnende, realistische verhaal laat je een dag onbereikbaar zijn. Het laat je nadenken over al de genoemde punten. Bovenal vriendschap. Zeer lezenswaardig.
Niels Roelen, Zwarte vogel, Volt, 2021, 240 blz., 9789021423746.
