door Wat een ontdekking en prachtig boek is dit! Octavia Butler schreef Verbonden (oorspronkelijke titel Kindred) in 1979 en Ine Willems vertaalde het een paar jaar geleden opnieuw.
Door het voorwoord van Fiep van Bodegom leerde ik meer over het leven van de schrijfster. Butler wilde als jonge vrouw sciencefictionverhalen schrijven maar zag ten eerste weinig (zwarte) vrouwelijke voorbeelden en ten tweede had ze te weinig geld om zich volledig te kunnen wijden aan het schrijven. Op vroege manuscripten waren blijkbaar berekeningen van boodschappen te zien.
In Verbonden is hoofdpersoon Dana net met haar man Kevin gaan samenwonen. Door iets onverklaarbaars in de kosmos verdwijnt ze plots uit het heden en komt op een andere plek terecht, waar ze een jongetje uit de rivier redt. Dan komt ze weer terug, maar kort daarna verdwijnt ze weer naar diezelfde plaats. Alleen is die jongen vier jaar ouder en gaat hij ervan uit dat Dana een slavin is, zij is tenslotte zwart. Het blijkt begin 19e eeuw, een plantage in Maryland.
Zo volgen meerdere “bezoeken”, die worden opgeroepen door Rufus’ doodsangst, waarin tijd voor beiden niet synchroon loopt. Nadat Kevin een keer Dana heeft vastgehouden en niet mee kan terugkeren naar het heden, blijft hij vijf jaar daar gedwongen leven totdat zij ook weer opduikt.
Hoe Butler het doet weet ik niet, maar ze maakte de slavernij bijna voelbaar. Dana heeft Rufus kunnen duidelijk maken dat zij waar ze vandaan komt vrij is en met een witte man kan trouwen en daardoor heeft ze een ander soort positie op de plantage, maar toch kan ze daar niet weg. Butler nam ook scènes met de zweep in het verhaal op, maar wat het echt beklemmender maakt is de verwantschap tussen de personages. Het hele plantagesysteem wordt in stand gehouden door ieders rol waar niemand zomaar uit kan.
Hoe en wat er allemaal gebeurt moet je echt zelf lezen. Wat een bijzonder boek.
De vertaler heeft in een toevoeging over enkele vertaalkeuzes geschreven. Noord en Zuid met een hoofdletter, zwart en wit niet, het woord nigger blijft hier gehandhaafd omdat het in vernederende situaties gebruikt werd. Voor dit verhaal waren het goede keuzes.
Octavia E. Butler, Verbonden, vert. Ine Willems, Signatuur, 2022, 366 blz., 9789056727109.
