Susannah Lloyd & Kate Hindley – Wie heeft Steef opgegeten?

Een heerlijk interactief prentenboek. Lees voor, declameer, laat kinderen reageren, de uitkomst bedenken, ervaar humor en misschien wat schrik, kortom geniet samen en je leert ook nog wat. De korte aanbeveling van dit tijdloos in te zetten oblong boek.

De langere aanbeveling kan ingaan op de vele aspecten die compact en raak voorbij vliegen:
De verteller heet iedereen welkom in dit ‘ontzettend interessante boek’ zodat er geleerd kan worden over de tegenstelling groot en klein. Groot in kapitalen, klein in mini-hoofdletters. De verteller vraagt ook of de luisteraar er ‘zin in’ heeft en de helpers Oscar en Steef worden voorgesteld. Ze worden bij voorbaat bedankt voor de medewerking.
Steef uit de titel is een worm, Oscar is een vogel. Het groter-kleiner perspectief lijkt hiermee direct duidelijk gemaakt. Nee dus, dan zou het wel een érg dun boek zijn.

De basis van de illustraties, het ‘toneel’, is minimalistisch doeltreffend. Op het stukje gras met weidebloemen staat een vogel met gekleurde verentooi welke oogt als mensenkleding. De worm steekt met het kopje boven de grond. Beide dieren hebben een hoofddeksel op en een sjaal om.
De verteller: ‘We beginnen met Oscar. Oscar is dus GROOT.’ – Op de plaat zie je Oscar al met een schuin oog naar de worm koekeloeren.
De verteller complimenteert; ‘Oké, dat was een goed begin, SUPER!’
Vervolgens herhalend zoals dat vaak gebeurt als (jonge) kinderen iets voorgehouden dan wel geleerd dient te worden: ‘Dus, Oscar is GROOT, maar Steef is ….’ Weg?

Het vervolg laat zich raden, Steef is een lekker hapje voor Oscar. Je ziet hem likkebaardend al bijna het verhaal uitlopen, een puntje worm hangt nog uit zijn snavel terwijl hij voldaan met servet zijn snavel schoonpoetst.
De verteller maant Oscar dringend tot actie: uitspugen, meteen! De reden lijkt niet te zijn ‘arme Steef’, er moet verder worden gegaan met ‘dit ontzettend interessante boek over klein en groot’!
Het lieveheersbeestje komt intussen poolshoogte nemen en houdt de boel in de gaten. Steef verschijnt. Na wat aandringen ook de muts. Oscar lijkt het er niet mee eens te zijn. Het verhaal gaat verder om het begrip ‘klein’ uit te leggen tot plots de vogel weer is gevlogen.

In dit prentenboek wordt op een treffende wijze gedrag inzichtelijk gemaakt m.b.t. grenzen opzoeken en testen tot hoever je kan gaan. Denk hierbij aan iets uitproberen of stiekem doen, toegeven of zich schamen en schuldig moeten voelen. Hoe vaak zou een kind niet horen van een volwassene als het bijv. eindelijk iets teruglegt: ‘Was dat nou zo moeilijk?’ of het nogmaals waarschuwen ‘Ik vraag het je, nog één keer….. nu!’ tot zelfs een schuldgevoel aanpraten door niet direct gehoorzamen als ‘Zo verpest je het niet alleen voor jezelf, maar voor iedereen.’

Als Oscar wegvliegt met Steef in de snavel is, is het verhaal daarmee nog niet afgelopen. De vogel heeft zo’n haast dat hij niet oplet waar hij vliegt. De boel tuimelt acuut naar beneden. Het instinct van de vogel laat toch nog eventjes een poging wagen het lekkere hapje tot zich te nemen. Geluk bij een ongeluk: Steef is door het kukelen tegen, in en uit de boom om een takje gedraaid en rekbaar als elastiek. Het verhaal kan worden afgemaakt. Of is er een onverwachte grotere kink in de kabel?

De expressieve illustraties zitten vol beweging waardoor emotie aan houding of mimiek, zelfs bij de worm, is af te lezen. Bij het grijpen van een dier zie je de blaadjes dwarrelen en de geknakte bloemsteeltjes als gevolg daarvan. Veertjes tellen of het lieveheersbeestje zoeken zijn vanzelfsprekende mogelijkheden.
Het groter-kleiner perspectief kan worden uitgebreid met het lieveheersbeestje en het dier aan het eind waardoor het oorspronkelijk verhaal noodgedwongen moet eindigen of juist weer opnieuw kan worden beginnen: ‘Schaam je…… Dat kan echt niet!’.

Naast verschillende lettergrootte wordt er ook veelvuldig gebruikt gemaakt van leestekens, vetgedrukte letters en uitroepen in de korte zinnen. Het geheel aan typografie vraagt daardoor vanzelf om actief voorlezen. Mocht het einde iets te veel poezelige schrik geven, dan is dit verhaal ook nog een aanleiding voor een gesprek over de voedselkringloop. Een verdiepende vraag als wie is van wie de natuurlijke vijand kan worden gesteld of: als je sterker bent dan de ander hoe ga je daarmee om?

Een prentenboek met spanning, humor en herkenning en vooral fantastische personages. Het lesje manieren krijgen zou bijna betuttelend zijn als het niet zo hilarisch en origineel was gebracht. Of is het knipoog naar volwassen gedrag?
Alle details doen ertoe van worm met mutsje, grote vogel tot een nog groter dier waardoor de overtreffende trap ook kan worden ingezet.
Een aanrader dit heerlijke tijdloze prentenboek waarin beeld en tekst naadloos op elkaar aansluiten. De spanning subtiel wordt opgebouwd en als klapper van dit lesje omgaan met manieren en tegenstellingen inclusief minimysterie ‘de grap’ als geweldige ontlading. Je blijft voorlezen!
Vanaf ong. 4 jaar.

Susannah Lloyd, Wie heeft Steef opgegeten?, illustrator Kate Hindley, vertaler J.H. Gever, Gottmer, 2024, 32 blz., 9789025779962