door ‘Nooit van mijn leven zal ik deze tunnel in durven. Niet na die andere tunnel.’
Als Ella deze woorden denkt, staat ze ontdaan wankelend op een perron in de Ondergrondse. Voor weer een nacht schuilen voor bommen in het Londen van 1940. Jay en Quinn heeft ze inmiddels leren kennen, beiden ook een verhaal met zich meeslepend. Totaal verschillende sociale klassen – de kooien – komen samen. In woorden, in geld, omgang en alledrie jonger dan 18 jaar. Ze ontdekken een andere wereld en zichzelf; gevoelens en ontwikkeling ook in een wereld vol armoede en ellende van een oorlog.
Als een duidelijk aanwezig zoemen, steeds harder wordend brommen en plots knallend als een Messerschmitt tijdens de Blitz wordt een verhaal verteld over de 14-jarige Ella die polio heeft gehad, een tunnel – de ijzeren long – heeft overleefd. Nu brengt ze vele nachten door met Jay en Quinn en haar aandoenlijke broertje Robbie in de Tunnel, een onafgemaakt deel van de ondergrondse. Wachtend tot het ‘all clear’ wordt omgeroepen en de dag ‘boven’ gewoon weer begint. Welk huis zal getroffen zijn? Waar was er brand? In welke familie is nu een gat? Niet iedereen is ’s nachts veilig, nachtwakers en hulpdiensten blijven actief in de blackout.
Er zijn verschillende onderwerpen in weinig woorden knap verweven in een verhaal voor 13+, hele VO en ouder. De goede lezer zal meer lagen ontdekken. De laag over bijv. broer Sebastian, waarom hij hoopt dat niet het Londen van voor 1940 zal terugkeren. Emancipatie, laaggeletterdheid, gezondheidszorg, gelijke kansen voor mindervaliden, politieke kopstukken worden naast het evacueren naar het platteland, een X of een T of de Zeppelin aangeduid. Enige historische context is handig. Een woordenlijst is vaak van toegevoegde waarde, doch na een schuingedrukt wordt er op subtiele wijze uitleg gegeven. De kunst van goed kunnen schrijven.
Een boek dat niet in een paar woorden is te vatten, een boek waarin je zelf de verhaallijn over deze jonge mensen met al hun onzekerheden, angsten, eigenheden, verdriet, vriendschap en liefde mag ontdekken. Als je daarna ooit in Regent Park loopt op weg naar de Londen Zoo, denk je vast aan het ene moment waar binnen no time een gat wordt geslagen naast Jay en Ella of liever aan Robbie die zijn verjaardag bij de aapjes wil vieren. Of bij de afkorting uxb aan de in woorden meer wereldse Quinn. En vooral hoop je dat Sebastian zichzelf heeft mogen zijn in een wereld zonder kooien. Boeken geven ruimte aan gedachten in verhalen. Zou Ella haar droom waar hebben gemaakt? Ze weet nu dat ze kán kiezen. En de stoere, warme Jay?
‘Voor het eerst begrijp ik iets van soldaten. Waarom kerngezonde mannen bereid zijn de oorlog in te gaan. Niet omdat ze zo graag dood willen. Maar omdat ze willen voelen dat ze leven.’
En dit:
‘Ik voel dat er ver weg in mijn hersens nog hoekjes zijn die denken… Ik wil dat die hoekjes blijven.’
En zoveel meer. Aanrader.
Zoveel als details ogende woorden die het beeld totaal maken, je loopt door Londen mee, je ervaart het. De foto’s in een instagrampost van Anna Woltz zijn bijzonder en van toegevoegde waarde.
Anna Woltz, De tunnel, Querido, 2021, 231 blz., 9789045125084
Eén gedachte over “Anna Woltz – De tunnel”