Beste Boek voor Jongeren 2023 – Voorspelling (1)

Door Irene, Mireille, Feline

Het is weer zover: de shortlist van Beste Boek voor Jongeren is bekend! Op 24 mei 2023 werd in de ochtendshow op radiozender 3FM de categorie Oorspronkelijk Nederlandstalig bekend gemaakt. De categorie Vertaald volgde snel daarna via sociale media. Feline, Irene en Mireille gaan de shortlist lezen en komen aan het eind van de zomer met een voorspelling van de winnaars voordat op vrijdag 15 september 2023 de uitreiking plaatsvindt. Eerst laten we onze gedachten over de genomineerden en het fenomeen boeken voor jongeren gaan.

De genomineerden:
Oorspronkelijk Nederlandstalig
– De droomfabriek – Gerwin van der Werf (Atlas Contact)
– In het vervloekte hart – Rima Orie (Moon)
– Niet geschikt voor publicatie – Gabrielle la Rose (Lebowski)
– De geur van een moeder – Lucia van den Brink (Ambo Anthos)
– Weerlicht – Jante Wortel (Das Mag)

Vertaald
– Een liefde – Arnaud Cathrine, vertaling Vincent Oostelbos en Jacques Dohmen (Querido)
– Ik moet je verraden – Ruta Sepetys, vertaling Aleid van Eekelen-Benders (Luitingh-Sijthoff)
– Buiten het veld – H.N. Khan, vertaling Dennis Keesmaat (Querido)
– Gamechanger – Neal Shusterman, vertaling Maria Postema (Pelckmans)
– Zolang de citroenbomen bloeien – Zoulfa Katouh, vertaling Merel Leene (Blossom Books)

Wat opvalt
Iets dat opvalt aan de lijst is dat er vier auteurs voor een tweede keer zijn genomineerd: Neal Shusterman, Ruta Sepetys, Gerwin van de Werf en Rima Orie. Dat wil in onze ogen zeggen dat hun verhalen zeker gericht zijn op jongeren. Irene las de eerdere genomineerde boeken van hen en in de gedachte dat deze verhalen echt voor jongeren zijn, kan ze zich goed vinden. Tevens zijn er maar liefst vier debuten genomineerd: Niet geschikt voor publicatie, Zolang de citroenbomen bloeien, Buiten het veld en Weerlicht.

Wat betreft onderwerpkeuze zien we verschil tussen de Nederlandstalige en Vertaalde categorie. De eerste lijkt psychologischer en hedendaagser van aard, terwijl de vertaalde boeken zich meer lijken te richten op historie, toekomst en de plaats van de jongere in de samenleving. Een uitzondering is Ories In het vervloekte hart, dat fantasy is.
Wanneer je verder de flapteksten van de Nederlandstalige boeken opzoekt, kom je respectievelijk het volgende tegen: verhoudingen docent-leerling in het klaslokaal en goed-fout; criminele jeugd en goed-fout; onveilig opgroeien en rouw; een verstikkende familie. In de vertaalde romans komen thema’s naar voren als homoliefde; opgroeien in communistisch Roemenië; sporten, vriendschap en Pakistaanse achtergrond; andere perspectieven op de bekende wereld ervaren; opgroeien tijdens de Syrische burgeroorlog.

Feline: ik laat me volledig verrassen bij het lezen van de boeken en heb eigenlijk nog geen flauw idee wat alle boeken inhouden. Ik heb Zolang de citroenbomen bloeien het meest voorbij zien komen met positieve recensies, dus daar heb ik hoge verwachtingen van! Ook de kaft van Een liefde komt me bekend voor, maar ik zou niet weten wat het inhoudt. Wat ik vooral hoop is dat een écht YA-boek wint, dat toegankelijk is voor de 15-jarigen op het VWO, maar meer eigenlijk nog voor de 15-jarigen op de MAVO.

Mireille: zelf vraag ik me af in hoeverre de Nederlandstalige romans een weergave zijn van het ingestuurde nieuwe aanbod van het vorige jaar of dat deze boeken met (of door?) deze thema’s dus juist erg goed zijn. Na het lezen kan ik me er een beeld van vormen. In elk geval had ik meerdere titels van de gehele shortlist al op mijn wil-ik-lezenlijst gezet voordat de shortlist bekend werd. Zin in!

Irene: ik denk dat het moeilijk is om een boek te kiezen dat bij ieders lees/leerniveau past. Er lijkt in de Nederlandse categorie meer literatuur te zijn genomineerd dan boeken die in mijn beleving meer bij jongeren en hun ontwikkeling passen. Ik heb het idee dat een paar oorspronkelijk Nederlandse boeken minder bekend zijn onder jongeren en de vertaalde boeken wel. Uiteraard is dit een eerste indruk en kan ik niet goed oordelen, omdat ik de boeken allemaal nog niet gelezen heb.

In het juryrapport staat dat gekeken is naar de leefwereld van jongeren en hoe ze zich o.a. verhouden tot de samenleving. Ik ben benieuwd hoe dat gaat zijn bij de boeken die oorspronkelijk voor volwassenen zijn geschreven en niet voor jongeren. In hoeverre kunnen jongeren zich er in herkennen? Geschreven vanuit een jongere wil niet zeggen dat het altijd deze doelgroep voldoende aanspreekt. Zoals de jury ook schrijft in het rapport: het kan ook een opstap zijn naar meer of vooral een venster naar mensen en werelden die verder van hen af staan. Dat hoop ik! Ik heb er zin in om ze allemaal te lezen, ik start met De geur van mijn moeder.

Ik hoop dat heel veel docenten/mediatheken op scholen iets met deze nominaties doen en deze onder de aandacht brengen van jongeren. Bespreek ze in de klas, laat ze lezen en maak ze enthousiast voor meer.

Eerste voorspelling
Een eerste voorspelling, puur gebaseerd op gevoel:

Oorspronkelijk Nederlandstalig
Irene: In het vervloekte hart
Mireille: Niet geschikt voor publicatie
Feline: weet het echt niet 😉

Vertaald
Irene: Zolang de citroenbomen bloeien
Mireille: Ik moet je verraden
Feline: Zolang de citroenbomen bloeien

Met het bekendmaken van de shortlist wordt hier ook het Beste Boek voor Jongeren project (BBJ project) opgestart. De komende maanden houden we je op de hoogte van onze bevindingen en, na het lezen van de genomineerden, volgt een onderbouwde tweede voorspelling.