door Beste Boek voor Jongeren, een project dat me inmiddels aan het hart gaat én dat ik ontzettend leuk vind om te volgen en alles mee te lezen sinds een aantal jaar. Jammer dat mijn jaarlijkse BBJ-project, zoals ik het noem, niet helemaal uitgevoerd kan worden inclusief voorspellingen voor- en achteraf door de vernieuwde campagne. Praktisch gezien zou het kunnen, maar alles lezen binnen drie weken is niet haalbaar (tenzij ik vrij zou zijn).
Maar! Boekenliefde delen hoeft niet in een vaste vorm, dus niet alleen voorafgaand aan de prijsuitreiking. De liefde en enthousiasme voor dit project is groot genoeg om ook na de uitreiking de boekenliefde rondom jongerenboeken te delen, dus let’s go!
Dit jaar zijn er weer 10 genomineerden voor de prijs Beste Boek voor Jongeren in twee categorieën:
Categorie Vertaald
– Er gebeurde bijna niets – Meg Rosoff, vertaling Jenny de Jonge (Luitingh-Sijthoff)
– De terugkeer van Rachel Price – Holly Jackson, vertaling H.C. Kaspersma (Volt)
– Ben je verdrietig als ik doodga? – Nicolas Lunabba, vertaling Jasper Popma (De Geus)
– Radiostilte – Alice Oseman, vertaling Niels van Eekelen (Best of YA)
– Vandaag vecht ik terug – Louise Reid, vertaling Merel Leene (Blossom Books)
Categorie Oorspronkelijk Nederlands
– KlimAX – Charlotte Brugman (Luitingh-Sijthoff)
– Nog 27 dagen leven – Maren Stoffels (Leopold)
– Ommouw me – Ted van Lieshout (Leopold)
– Zoethout – Marita de Sterck (Querido)
– Liften naar de hemel – Lex Paleaux, (Ambo|Anthos)
Mijn eerste reactie was dat het een gevarieerde lijst is! Ten opzichte van vorige jaren veel YA-boeken en eerlijk gezegd word ik daar echt blij van. Op een positieve manier vind ik de nominaties breed qua onderwerpen en voor verschillende type lezers, niet iedere jongere leest tenslotte hetzelfde. Sommige boeken kunnen een mooie opstap zijn naar meer volwassen romans of juist naar de wereld van poëzie. Dan ben je bij woordkunstenaar Ted van Lieshout zeker aan het juiste adres. Dat Ommouw me op de lijst staat, vind ik zelf dus erg leuk.
Van deze tien titels had ik er twee gelezen bij bekendmaking van de shortlist: KlimAX en Ommouw me. Een aantal stond op mijn te lezen lijst. Niet ieder boek ligt in huis en niet alles is te leen bij de bibliotheek. Of ik moet het buiten de provincie reserveren door extra te betalen naast mijn abonnementsgeld, als het boek tenminste niet is uitgeleend (klein bibliotheekfrustratiepunt in mijn regio). Het is gelukt een groot deel uit de bieb te lenen, het boek van Lex Paleaux niet en die staat daarom niet op de foto. Op zich goed nieuws dat er een wachtrij van 44 mensen voor mij is: meer lezers zijn benieuwd. (En de bieb heeft misschien te weinig beschikbare exemplaren, maar dat heeft niks met deze campagne te maken.) Inmiddels heb ik Nog 27 dagen leven gelezen, de rest volgt.
Vertalers zijn belangrijk, want hoewel er veel goede Nederlandse auteurs zijn waarvan ik graag boeken lees, vind ik het ook fijn dat ik dankzij vertalers nóg meer boeken kan lezen. Het valt op dat bij twee boeken vertalers Niels van Eekelen en Merel Leene worden benoemd op de voorkant. Goed van uitgeverijen Best of YA en Blossom Books, beide gericht op YA-boeken overigens.
Qua thema’s heb ik de boeken vooraf niet heel goed bekeken. Een aantal heb ik regelmatig op Instagram gezien waardoor ik benieuwd ben en voor de rest laat ik mij deze keer verrassen!
De winnaars zijn inmiddels bekend. In de categorie Vertaald won Vandaag vecht ik terug, een vertaling van Merel Leene. In de categorie Oorspronkelijk Nederlandstalig won Nog 27 dagen leven.
Goed Verhaal
De hele campagne voor Beste Boek voor Jongeren is op de schop gegaan. Er is geen Boekenweek van Jongeren meer, maar vanaf nu staat de hele maand september in het teken van jongeren, genaamd: Goed Verhaal. Een hele maand in het teken van jongerenboeken klinkt goed! De bekendmaking van de tien nominaties voor Beste Boek voor Jongeren is nu aan het begin van de maand i.p.v. medio mei. Dat maakt dat het BBJ-project niet meer haalbaar is voor mij.
Ik zei al dat mijn liefde voor dit project groot genoeg is om ook na de uitreiking en boekenmaand de boekenliefde rondom jongerenboeken te delen. Nu deze maand voorbij is, vind ik dit des te meer. Ten opzichte van eerdere jaren heb ik weinig promotie, boekentips, evenementen, auteursbezoeken of gewoon de viering van het jongerenboek gezien. Het was er hier en daar wel, maar gering. Zelfs op sociale media was er dit keer minder aandacht voor ieder genomineerd boek, 3PAK en alle auteurs en vertalers waardoor het minder leefde. Dat het in realiteit ook minder leek te leven, blijkt uit de moeite die ik gedaan heb in meerdere regio-, en grotere stadsbibliotheken, om een 3PAK te pakken te krijgen. Of het voor docenten (en jongeren) goed werkbaar is aan de start van een nieuw schooljaar weet ik niet, ik vraag het me af. Daarnaast is tien boeken behandelen in een paar lessen Nederlands ook niet haalbaar vermoed ik. Misschien zie ik dat verkeerd als niet werkende in het onderwijs.
Wat het voor mij (en anderen zag ik) enigszins verwarrend maakte is dat (naast Beste Boek voor Jongeren) de Jonge Jury lestips en Hebban in de Klas ook onderdeel zijn van de campagne Goed Verhaal.
Hebban in de Klas ziet er goed en helpend uit en focust zicht op docenten en leerlingen in het voortgezet onderwijs. Deze tool biedt, als ik het goed begrijp, ook aandacht voor de lezers van 12-15 jaar vanwege de lestips van de Jonge Jury, maar minder op leerlingen van VMBO’s.
Als je het mij vraagt is er (te?) veel in één campagne gestopt. En hoe verhoudt deze campagne zich eigenlijk tot de campagne De Weddenschap? Deze laatstgenoemde campagne richt zich op dezelfde doelgroep qua leeftijd, maar dan op lezers van praktijkscholen, VMBO’s en MBO’s.
De omgegooide campagne heeft ongetwijfeld een doel. Voor wat ik nu heb gezien en zelf heb ervaren weet ik niet of het duidelijk is én al voldoende werkt. Dat voelt toch jammer voor jongeren én alle mooie goede boeken. En wat maakt dat Literatour nog steeds een losstaand onderdeel is in de gehele leesbevorderingscampagne?
Laten we sociale media voor welke campagne dan ook, in samenwerking met de doelgroep (leeftijd en ‘gewoon’ lezers), blijvend inzetten om meer aandacht te krijgen voor Beste Boek voor Jongeren, Goed Verhaal en vooral alle goede jongerenboeken die bestaan. Een apart account met de naam Goed Verhaal zou misschien ook al helpen, of juist niet omdat het weer een extra account is, maar het is wel de overkoepelende campagnenaam waar in bibliotheken en boekhandels mee wordt gewerkt. Niet met Hebban in de klas (zoals de naam op sociale media nu is), waar dus erg weinig op verscheen.
3PAK
Ieder jaar lees ik 3PAK, want boekengeschenken zijn leuk om te lezen om bijvoorbeeld kennis te maken met auteurs en/of genres. Ik vond het best een geslaagd geschenk, dat lees je hier.
Op de website van de CPNB lees ik:
De gratis bundel 3PAK kunnen jongeren ook ophalen in de bibliotheek of boekhandel. Daar vinden zij bovendien de genomineerden voor Beste Boek voor Jongeren. In de bibliotheek worden onder de look & feel van Goed Verhaal nog veel meer doorleestips gepresenteerd. Zo vinden jongeren eenvoudig en op verschillende plaatsen een verhaal dat bij hen past. De 3PAK-verhalen zijn bovendien te lezen in de app Goed Verhaal.
Helaas was 3PAK dit jaar voor mij niet goed te vinden. In mijn stad en dus bibliotheek zelfs helemaal niet, al is het de laatste jaren steeds minder geworden in mijn bieb (ik heb al eens geprobeerd mee te helpen en denken om meer aandacht aan te geven, maar tot nog toe is dat aanbod niet aangenomen. Kan de CPNB overigens niets aan doen, ligt aan mijn bieb en misschien ook gemeente). Goed vind ik dat 3PAK ook in een app te lezen is, dat sluit mooi aan bij de doelgroep in deze tijd. Helaas werd dit ook in mijn bieb niet gepromoot (omdat ze dus geen weet hadden van deze campagne en dus ook niet van 3PAK).
Goed Verhaal of andere goede boeken voor jongeren stonden eigenlijk niet centraal. Een bieb vol goede verhalen, maar geen enkele aandacht voor deze campagne. Eerlijk gezegd heb ik geen idee hoe het in andere steden/dorpen was, op sociale media heb ik het nauwelijks gezien. Op 1 3PAK-auteur na, miste ik ook aandacht voor hun eigen geschreven verhaal in het geschenk. Ik neem aan dat deze auteurs bewust gekozen zijn?
Rondom 3PAK is er een paar keer een blogtour geweest bij de start van de boekenweek. Daar heb ik ook twee keer aan meegedaan. Ik zie mezelf niet als influencer, maar ik zie wel dat deze recensies nog steeds bijna dagelijks bekeken worden (ik ben ook verbaasd). Vaak in combinatie met andere recensies van jongerenboeken waardoor ik de conclusie trek dat lezers zoeken naar deze boeken en er dus mee bezig zijn. Ik denk dat auteursbezoeken hierin ook van belang en helpend zijn, omdat deze stukken/recensies van boeken van specifieke auteurs regelmatig op schooldagen worden bezocht.
Misschien was voor 3PAK een blogtour niet voldoende effectief, maar het betekende wel aandacht op sociale media. En alles wat je aandacht geeft groeit, toch? Het lijkt mij goed, en zelf erg leuk, om dit weer te doen en misschien wel met de nominaties? Wat mij betreft kan dat ook zonder dat je je gezicht op internet laat zien.
Uitreiking Beste Boek voor Jongeren
Op zondag 21 september vond tijdens Boekfest de uitreiking van Beste Boek voor Jongeren live plaats. In eerste instantie zou ik er niet zijn, omdat het overige programma van Boekfest mijzelf te weinig aansprak en € 17,50 betalen voor een uitreiking van 45 minuten vond ik net te veel. Door een overgebleven kaartje van een andere lezer en het feit dat ik al op de boekenmarkt in Utrecht was, ben ik toch gegaan.
Ook dit jaar vond ik de presentatie door de Literaire Boyband leuk, enthousiast en interactief. Het is mooi dat naast de volwassenjury ook twee jongerenjuryleden aan het woord kwamen. Ik ben blij met de winnaars en de presentatie was dus leuk, maar toch miste ik tijd en rust in het hele programma om er écht een viering/feestje van te maken. In de quiz waren gelukkig leuke vragen opgenomen over auteurs en de inhoudelijke verhalen. Eromheen miste ik aandacht voor genomineerde- en 3PAK auteurs door ze even het podium op te vragen, zelfs vertalers werden niet genoemd bij hun genomineerde vertaling.
De uitreiking liep 20 min. uit, wat wil zeggen dat het programma gelukkig gewoon werd afgemaakt, maar ook dat drie kwartier te kort is voor deze uitreiking. Er moest direct omgebouwd worden voor het volgende onderdeel en iedereen moest de zaal uit. Er was geen ruimte in het programma en geen fysieke ruimte daarna om auteurs, vertalers, uitgevers of andere lezers te ontmoeten. Te vertellen wat je van de boeken vond, misschien je boek laten signeren, iets te horen hoe een auteur iets bedoelde. Persoonlijk vind ik dat jammer, want dat vind ik zelf erg leuk, voegt toe aan mijn leesplezier, enthousiasme en te blijven lezen. Boeken komen tot leven!
Eerlijk gezegd denk ik dat het grootste gemis de jongeren zelf waren. Er waren er wel een paar die de hele dag voor Boekfest kwamen en gelukkig dus dit onderdeel bezochten of ze waren familie van genomineerden.
Als je het mij vraagt was de uitreiking minder toegankelijk voor jongeren en werd de uitreiking/de ticketverkoop bijna niet gepromoot. Als je kijkt naar het hele Boekfestprogramma was de uitreiking het enige jongerenonderdeel, in hoeverre draagt een ticket van € 17,50 bij aan het laagdrempeliger maken van leesplezier? Afgelopen jaren ben ik bij de edities van BookTok Live geweest. Booktokker of niet: een drukbezochte avond voor en door jongeren. Een exclusieve avond met workshops en uitreiking voor hen waarmee ze serieus genomen werden én aansloot bij hun belevingswereld. Dat had weinig te maken met het gratis ticket als je het mij vraagt, vooral een fijne/leuke bijkomstigheid. Dit keer voelde de uitreiking en de aandacht voor deze boeken meer weggestopt. Overigens kreeg je voor je kaartje van € 17,50 een boekenbon van 10 euro voor terug om later zelf iets uit te kiezen.
Persoonlijk denk ik een gemiste kans dat de uitreiking van Beste Boek voor Jongeren geen onderdeel was van YALFU (YoungAdult Literature Festival Utrecht, onderdeel van ILFU). Dan zou het hele programma écht om jongeren draaien met zowel vertaalde als Nederlandstalige boeken in verschillende soorten genres. Klinkt als win-win, toch?
Afgelopen jaren leefde de Boekenweek van Jongeren voor mijn gevoel steeds meer en daar is hard voor gewerkt. Met resultaat! Het voelt alsof de nieuwe campagne dit harde werk van afgelopen jaren teniet heeft gedaan. Laten we hopen op nog meer aandacht voor deze boeken voor en mét jongeren. Dat verdienen ze!
