door …op de grens tussen drijven en zinken.
Een omslagontwerp dat direct in het oog springt. Een achterflaptekst met Oost-Europa, IJzeren Gordijn, zes jonge vrouwen en Olympische Spelen.
Je ziet het logo van uitgeverij Orlando, heeft vaak oog voor bijzondere verhalen. En als je dan in een boekwinkel komt, gaat deze novelle mee waarvan de omslag ook nog eens bijzonder aanvoelt.
Het ontwerp van Anna Rebecca Morrison en de bewerking door Villa Grafica deed mij herinneren aan beelden van Olympische Spelen voordat de Muur viel. De tijd dat synchroonspringen en of zwemmen werd uitgezonden of in de krant kwam door deelname van Daphne Jongejans en misschien ook haar broer Edwin. Ik was niet zo’n chloorzwemmer, laat staan een duikplankspringer, maar toch fascineerde de bijzondere sprongen en het op de seconde af synchroonzwemmen. Sporters uit ‘Het Oostblok’ hadden vaak iets raadselachtigs, de gewone man wist simpelweg weinig over het echte leven daar.
Maar wist de gemiddelde burger van ‘De andere kant’ dat wel van het westen?
In Watertrappelen zwemmen iedere zomerdag zes jonge vrouwen in de rivier die als scheiding tussen ‘de goede en foute kant’ dient. Het spelen wordt trainen. Sport is aan beide zijden van de rivier belangrijk: een fragiele band tussen twee landen die van elkaar wegkijken.
Je hoorde toen ook over sporters die ineens waren verdwenen. Op ambassades verbleven. Later heet dit asiel aanvragen. In deze novelle lees je zoals verwacht niet alleen over de ene kant maar ook over allerlei uithoeken van de andere kant. Helsinki, Rome, Sint Maarten, ook Parijs komt voorbij. De minder fraaie onderdelen van de maatschappij lijken niet gerelateerd te zijn aan Oost of West.
Waar droomden deze zes vrouwen van? Kunnen ze aarden in een land dat geen herinneringen voor hen heeft, een andere taal wordt gesproken, hun verleden wordt verzwegen, geen familie of vrienden zijn, waar ze er niet bijhoren, kunnen ze zichzelf zijn in persoon zo ze werkelijk zijn, ontstaat er heimwee? Fragmentarisch lees je afwisselend over één van hen en in cursief schrift door een verteller over de oorspronkelijke kant.
Gelaagd, zit goed ofwel bijzonder in elkaar, veel ruimte voor eigen invulling dan wel beeld. Een novelle waar je een tijdje over kunt puzzelen, niet zomaar wegleest. Wat zeggen de delen in ‘vrijheid’ over het westen? Kunnen mensen die volgens een vast geordend patroon zijn opgegroeid afzonderlijk of alleen een weg vinden in een andere structuur?
Notities: naar verhouding dun boek, niet chronologisch, iedere dag gedeelte, enig wereldbeeld handig, teruglezen, volgend persoon proberen te vatten. Het is dan ook niet eenvoudig om je vaderland en je moedertaal achter te laten. Meestal voor altijd.
De vertaling uit het Engels is van Lisette Graswinckel. Oorspronkelijk verschenen in het Fins.
Cristina Sandu, Watertrappelen, vertaler Lisette Graswinckel, uitgeverij Orlando, 2023, 128 blz., 9789083255286
