door Met het dichtslaan van het boek dacht ik (ineens) alleen maar: potverdriedubbeltjes. Dit was wéér zo goed. Woorden geven aan je enthousiasme duurt dan even.
De 50e Hongerspelen staan voor de deur en ter ere van de Kwartskwelling worden er twee keer zoveel tributen gestuurd. De afloop weten we, maar Haymitch is in eerdere boeken niet zo scheutig met het delen van informatie over zijn tijd voor, in en na de arena. Je zou het als nadeel kunnen zien dat je de afloop al weet: Haymitch wint en overleeft, de rest gaat dood. Ik vond het niet erg, ik was benieuwd naar wat deze Spelen zo legendarische maakten en naar zijn medespelers. Haymitch zal ongetwijfeld bondjes hebben gesloten met andere tributen om zijn winkansen te vergroten.
Het boek begint net als het eerste boek net voor de start van de boete, tevens de verjaardag van Haymitch (niet echt hiep hiep hoera dus). Haymitch woont in het arme District 12. Gezien het een aantal jaren eerder is, ben ik niet verbaasd de ouders van Katniss en Peeta tegen te komen.
De boete loopt anders dan verwacht en Haymitch is getuige van het pauzeren van de ‘liveshow’ en het in scène zetten van ‘livebeelden’. Plutarch Heavensbee verschijnt op het toneel en geeft met de uitspraak ‘Net hoe de kaarten geschud worden’ aan dat hij niet (helemaal) achter het Capitool staat. Ondertussen is het voor Haymitch tijd om afscheid te nemen van zijn familie en vriendin Leonore Dove.
We maken kennis met Wyatt (een bookmaker), Maysilee (een verwaand meisje volgens Haymitch) en Louella (een oude jeugdvriendin), de andere tributen uit District 12. Geen enkele lezer zag denk ik aankomen wat er met Louella gebeurde en ik hoop dat iedere lezer blij is met Maysilee. Zoals ze zelf zegt heeft ze niets meer te verliezen nu ze de arena in moet, dus zet ze Drusilla lekker op haar plaats. Het maakt toch niet meer uit wat anderen van haar vinden. En wat héérlijk dat Effie haar opwachting maakt in dit boek, verrassing!
Andere spelers komen tijdens de trainingsdagen en in de arena aan bod. Ampert uit District 3 voelde een beetje als Rue uit District 4 in boek één, ook hoe Haymitch hem een laatste eer bewijst als hij overlijdt. Haymitch kennen we als een harde, dronken man, maar eigenlijk heeft hij humor, is rebels en is hij zeker geen slechte jongen. Wantrouwend naar iedereen in het Capitool, ook Plutarch, logisch. Hij is duidelijk gevormd door de Spelen en het Capitool.
De Spelen zijn beestachtig, maar dat het Capitool hen behandelt als beesten wil niet zeggen dat je je als tribuut zo moet gedragen. Ondanks al het geweld vind ik het mooi dat ze het hebben over hoe ze niet willen overlijden. Ze willen uiteindelijk sterven als mens met waardigheid. Ook in Dageraad boven de boete komt naar voren dat je de ‘zwaksten/armsten’ niet moet onderschatten, want door te overleven heb je weer andere ontwikkelde talenten.
Vanaf de daadwerkelijke start van de 50e Hongerspelen in de arena gaat het echt los, de spanning bouwt zich in rap tempo op en het enige wat je dan ongeveer nog denkt is: DOORLEZEN. Misschien denk je daar ook wel niet eens over na. Dat doorlezen heeft niet alleen te maken met het plot en schrijfstijl, maar ook met de goede en fijnlezende vertaling van Maria Postema.
Het plot zit dus goed in elkaar, ook al lijkt het qua bladzijde aantal ‘lang’ te duren voor je in de arena bent. Toch is alle informatie daarvoor niet overbodig voor de rest van het boek of eerdere delen. Het gaat bijvoorbeeld over de politiek die hieraan ten grondslag ligt in combinatie met de werving van sponsoren.
Door de opstand van een aantal mensen, ik zal niet zeggen wie, zijn het inderdaad legendarische Spelen en Haymitch vecht om zijn strijd tot na de arena na te laten galmen. Goed dat er mensen zijn die van zich laten horen door in opstand te komen én dat een gestrafte groep mensen binnen het Capitool de strijd ook niet opgeeft.
Los van de spanning, de wijze waarop Collins de hele wereld heeft gebouwd, hier standvastig in blijft en de meeslepende schrijfstijl is er nog iets wat ik écht goed vind: deze wereld vertoont erg veel overeenkomsten met de Verenigde Staten. De Hongerspelen lijkt ‘gewoon’ een spannende serie, maar het is veel meer dan dat en dát maakt het zo goed. Ergens is het eng dat het meer realiteit lijkt te worden.
Volgens mij wordt in dit boek voor het eerst specifiek een datum aan de boetedag gegeven: 4 juli. Toevallig is dat Onafhankelijkheidsdag in de Verenigde Staten.
Vlak na uitkomen van het boek zag ik een aantal lezers schrijven verrast te zijn over de aanwezigheid van het onderwerp propaganda. Wie goed heeft gelezen, weet dat dit in de gehele serie een (groot) onderwerp is. Passend bij de dictatuur Panem, mooier is het niet, het Capitool is de baas. Het woord democratie kennen ze niet (in het huidige VS staat dit ook onder druk – en verder wereldwijd). Net als dat censuur aan de orde van de dag is en dit steeds meer realiteit wordt in de huidige maatschappij, al hoop ik dat de echte Hongerspelen nooit aan de orde zullen komen.
Ik denk wel dat Collins’ boodschap sterker naar voren komt en wat mij betreft niet op een verkeerde en storende manier (als je vindt dat meneer T in de VS moreel-ethische dingen doet, ben je het hier misschien niet mee eens).
Wat ik ook mooi vind aan dit boek zijn allerlei kleine verwijzingen naar eerdere gebeurtenissen, personen, bloemen, voorwerpen of liederen/gedichten uit de eerdere delen. Het voelt alsof alles samenkomt in dit laatste boek.
De liederen die Leonore zingt, zijn mooi en bieden enige hoop door het verhaal heen. Hoewel de hoop net zo snel vervliegt, als deze al een paar milliseconden verschijnt. Dat Haymitchs hoop op beter uiteindelijk verdwijnt als sneeuw voor de zon is compleet te begrijpen.
Wat ik me overigens wel afvraag is hoe Plutarch gewerkt heeft door de jaren heen en nooit is betrapt door Snow, aangezien Snow alles ziet en weet. Want sneeuw komt er altijd weer bovenop. Of Plutarch is nog slimmer dan Snow en heeft hij echt in het geniep gewerkt?
Met het dichtslaan van het boek weet je waarom Haymitch is geworden wie hij is en begrijp je ook waarom hij zich verdooft met drank. Coriolanus Snow is hard, dat blijkt ook hier weer. Je kan je voorstellen dat de ‘fijne thuiskomst’ die Snow Haymitch toewenst, verreweg van fijn was.
Haymitch verdiende zijn eigen boek en dat heeft hij op mooie wijze gekregen. Mezelf opnieuw verliezen in een Hongerspelenboek voelde dan weer wel als thuiskomen.
Suzanne Collins, Dageraad boven de boete, vertaling Maria Postema, Van Goor, 2025, 457 blz., 9789000397259
