door Dit prentenboek valt op door kleur en illustratie. Ook de relatief lange titel maakt nieuwsgierig.
Wie even bladert ziet als volwassene al snel dat het onderwerp slavernij en kolonisatie is. Jongere kinderen zullen over dit onderwerp mogelijk niets of (nog) minder weten en alleen daarom al is het goed dat er nu dit boek in deze vorm is. Overigens is dit prentenboek ook zeer aan te raden voor kinderen uit de bovenbouw door het sprekende beeld, geschiedenis en verhalen over afkomst.
De sfeer in het dorp van Yaa, het meisje op de omslagillustratie, wordt in enkele beelden treffend neergezet door Lisa van Winsen. Daar waar het gemoedelijke eenvoudige leven ‘de warme wind een lach’ brengt, een vanzelfsprekend samenwerken bestaat en ‘samen zijn gaat dan vanzelf.’ Nancy Bosmans tekent voor de strakke tekst die net als de beelden met weinig veel vertelt. Een volgende dubbele pagina laat een liefdevol tafereel zien waarop de moeder van Yaa haar haren vlecht en intussen verhaalt over Ashanti-krijgers. Yaa houdt van de verhalen over ver weg, toch is ze liever gewoon in haar eigen vertrouwde Afrikaanse dorp.
Op de volgende platen zie je steeds wat meer van het dorp en de mensen die er wonen en toch ‘verandert er uit het niets, iets…’. De sfeer verandert, er komt een kilte die niemand kan verklaren en de dreiging neemt hand over hand toe. Er worden door Yaa en haar moeder voorzorgsmaatregelen getroffen: ‘Wees slim! Verzamel wat groeit en bloeit zodat je de weg naar huis nooit meer vergeet.’
Het ‘iets’ neemt zodanig grote vormen aan dat de moeder van Yaa ervoor zorgt dat verzamelde zaadjes een eigen verhaal zullen gaan vertellen. Een prachtige plaat laat het invlechten zien die zowel rust uitstraalt als een ingehouden angst voor het onbekende. Men is oplettend, men zwijgt en men moet ondergaan dat iedereen wordt meegenomen naar een onbekende bestemming. Na een lange bootreis worden ze in een stedelijke omgeving toegeblaft wat ze moeten doen, vooral snel, een naamsverandering wordt doorgevoerd. De mensen zijn fysiek gevangen, gedachten zijn vrij. Herinneringen aan de zaadjes blijven en gaan een eigen weg in dromen en soms zelfs in werkelijkheid.
De hoofdpersonages, Yaa en haar moeder, worden telkens duidelijk uitgelicht in de illustraties. De emotie is van hun gezichten en houding af te lezen. Van familie of dorpsgenoten zie je de contouren of ze zijn enigszins vervaagd. Uit de kolonisten is alle kleur weggenomen en zijn grijs, koud, hard en emotieloos weergegeven.
De beelden die uitdrukking geven aan het onmenselijke van de slavernij zijn in schaduw of in grijstinten te zien – duidelijk maar toch behapbaar voor kinderen. Kinderen die ook dit verhaal mogen en moeten kennen zodat het geschiedenisverleden kan worden geplaatst en in het heden kan worden meegenomen.
De combinatie van het doorgeven van verhalen, de cultuur, de natuur en de handelingen van de mens is op een mooie aansprekende en ook indringende wijze samengebracht. De illustratie op het titelblad is werkelijk prachtig als ook de aandacht voor de schutbladen met de verschillende tekens en voorwerpen. Achterin wordt feitelijke achtergrond van toegevoegde waarde gegeven. Daarnaast is aan te raden om de informatie via de eenvoudig te gebruiken QR-code te lezen en te gebruiken. Ook op de website van de uitgeverij een lesbrief te downloaden met ook achtergrondinformatie.
Een leerzaam, prachtig prentenboek dat niet mag ontbreken aan ieder ‘dossier slavernij en kolonisatie’, zowel thuis als op school. ‘Het meisje met de zaadjes in het haar’ lees je, blader je door, overdenk je, bekijk je weer opnieuw en ondanks alle ellende en gruwelijkheden sluit je het met een gevoel van hoop.
Vele mensen verloren hun land, hun familie, hun naam. Een gedachte: als de grond waarin je wortels liggen, verlaten moet worden geven de zaadjes van hoop de kracht waardoor je verder kunt leven. En wie weet ‘ooit weer de weg wijzen naar huis.’
Nancy Bosmans, Het meisje van met de zaadjes in het haar, illustrator Lisa van Winsen, Condor, 2025, 40 blz., 9789493356641
04-09 jaar / 09-12 jaar / Jeugd / Prentenboek
