Huib Modderkolk – Het is oorlog maar niemand die het ziet

‘Niemand die het ziet’: velen zien de digitale gevaren van onze wereld nog steeds niet en degenen die ze wel zien, willen en/of kunnen er soms niets tegen doen. Journalist Huib Modderkolk legt regelmatig de vinger op de zere plek: we maken massaal gebruik van de digitale wereld maar omarmen daarmee ook de gevaren. We kennen het internet eigenlijk niet, maar zetten wel allerlei persoonlijke gegevens op Facebook (“computeren zonder antivirusprogramma en password manager is als autorijden zonder airbag”).
Ik begin er wel mee, maar in het boek staat het aan het eind. Modderkolk laat met meerdere cases zien hoe juist overheden tekort schieten in (kennis van) digitale veiligheid.

Dit boek is in 2019 verschenen maar zeker niet gedateerd; het is juist een weergave van het vele onderzoek dat Huib Modderkolk vanaf 2012 heeft gedaan. Toen dook hij als journalist in de werking van de geheime diensten en de digitale wereld. Kort daarna kwam Edward Snowden met geheime documenten over afluisterpraktijken van de Amerikaanse geheime dienst NSA naar buiten. Er is onder andere een verhaal over de hack van DigiNotar, een Nederlands bedrijf dat internationaal als digitale notaris voor echtheidscertificaten van websites optreedt. Allerlei belangrijke instanties blijken op dit bedrijf te leunen zonder dat er een back-up bestaat of kennis om de hack en schade op te lossen.
Er is ook een verhaal over een jonge hacker die in het netwerk van KPN rondwandelt. Aangezien de overheid op KPN leunt voor o.m. het alarmnummer is de beveiliging van landsbelang, maar het land heeft geen goed zicht op de digiwereld.

Het boek is ingedeeld in vier delen. Het begint met bovenstaande zaken (Wat is er aan de hand?), gaat via de gevolgen voor de ontwikkeling van opsporingstechnieken van de geheime diensten naar ‘Waar gaat het naartoe?’ (internetcriminelen afkomstig uit bepaalde landen die zich goed verschuilen en zich geborgen weten door hun geheime diensten). Het slotdeel is ingeruimd voor de toekomst, waarin de digitale terreur zal toenemen en de AIVD en MIVD meer bevoegdheden zouden moeten krijgen om die tegen te gaan. Maar in hoeverre conflicteert dat voornemen met vrijheden van burgers die een rechtsstaat garanderen? Het gesprek hierover blijft gevoerd worden.

Voor iedereen met interesse in alles wat in een duistere wereld vertoeft. Het is oorlog maar niemand die het ziet kent een hoog doorleesgehalte omdat Modderkolk zoveel interessante en schokkende details naar boven heeft weten te halen. In aanvulling hierop zou je zeker de vierdelige documentaire uit januari 2024 moeten kijken, waarin hij het verhaal reconstrueert van een gerekruteerde AIVD-agent die het Iraanse atoomnetwerk saboteert: Niemand die het ziet.
Doorlezen doe je in Diensten met geheimen (Willemijn Aerdts) en Ik weet je wachtwoord (Daniël Verlaan). Fictie: De cirkel van Dave Eggers.
Site van Daniël Verlaan: https://laatjeniethackmaken.nl/

Omdat er in dit boek ook veel wordt geschreven over de Algemene en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, staat het zowel onder het kopje ‘Non-fictie’ als ‘Militair’ op deze site.

Huib Modderkolk, Het is oorlog maar niemand die het ziet, Podium, 272 blz., 2019, 9789463811460.