door Het duurt even voordat je bij het voorwoord bent aangeland, want werkelijk, dat schutblad vól kippen, daar blijf je naar kijken. Oké, Jan Hamstra heeft er herhaling in aangebracht, maar toch ga je hoe gek het ook klinkt vergelijken of die ene haan chagrijniger kijkt dan die andere. Of kip, want een kippenboek. Op zoek naar wat een kip zo interessant maakt waartussen ook de trotse ‘haantje de voorste’ scharrelt en ontdekken welke soort kip je ziet op het in het oog springende omslag. Hoeveel zou een kip eigenlijk zien?
Eerst blader je vanzelf door het gehele boek. Misschien op zoek naar de bekende wit gevederde kip of het verschil tussen het witte en het bruine ei. Een bladzij vol opeengepakte witte vind je bijna aan het eind bij het kopje, hoe kan het ook bijna anders, ‘Leg en vleeskippen’. In het bijgaande stuk wordt verteld hoe de vleeskippenindustrie bij toeval is ontstaan. Alleen maar door een nulletje teveel. Je zou misschien denken dat legkippen, de industriële wel te verstaan, het beter hebben dan vleeskippen. Na het lezen denk je daar vast anders over. Met weemoed denk je bijna terug aan de tijd dat er meer kippen gewoon op het erf liepen i.p.v. staan in megastallen.
Het boek is zeker niet enkel op bovenstaande gericht. Vooral komt de schoonheid van het dier komt aan de orde. Je bekijkt met plezier alle fantastisch getekende soorten veren. Je leert dat de Gallus gallus domesticus afstamt van dinosauriërs en deze kamhoender tam is gemaakt -gedomesticeerd – en dat ze ontzettend slim zijn. Ook lees je dat er ander kleuren zijn dan de meest bekende, geel bijv., en dat er een wilde soort is die bankivahoen heet. Iets wat typisch bij de mens past, als je het over tam maken hebt, er bestaan ook missverkiezingen voor kippen. Hondententoonstellingen maar dan anders, ze gaan nl. niet ‘mooi’ zitten of lopen. Bij het ras ‘Sebright’ staat in het informatiekader dat er zelfs vierhonderd soorten rassen zijn. Hoeveel categorieën zijn er dan wel of niet op een tentoonstelling?
Het boek heeft een overzichtelijke indeling, een duidelijke opbouw. Eerst een stukje geschiedenis, dan afstamming, iets over het oorspronkelijke leefgebied en welke fazantachtigen waartoe de kip behoort er meer zijn. Bijna vanzelfsprekend is er ook aandacht voor het kippenlijf zowel aan de buiten- als aan de binnenkant. Door paginagrote illustraties wordt inzichtelijk gemaakt waar de ingewanden zitten. Persoonlijk worden de soorten kammen, kuiven en baarden en de eerder genoemde veren met alle patronen veel interessanter gevonden. Ieder zo de meug.
Om op het laatste aan te sluiten, er is ook een hoofdstuk ‘Kippen over de tong’. Allerlei uitdrukkingen en woorden met het ‘kip’ erin. Als je wilt weten waar ‘Het ei van Columbus’ vandaan komt, moet je dit gedeelte even lezen. Waarom zo vaak kip in onze taal voorkomt? Simpelweg omdat de kip al heel lang bij de mens rondscharrelt. Hoe de kip geïntegreerd is in verschillende samenlevingen ontdek je door de opsomming van landen en religies waarin de kip symbool voor iets staat, bij rituelen wordt gebruikt of bijv. in volksverhalen voorkomt.
Zonder kip geen ei dus ook aan eten en gegeten worden zijn diverse bladzijden gewijd. Over natuurlijke vijanden van zowel de (huis)kip als het ei en waardoor ze beschermd kunnen worden lees je eveneens. Een goed kippenhok is van belang en alleen al de uitleg hoe dit huis voor de kip eruitziet en hoe de kip slaapt en zich voedert is leuk om te lezen.
Zonder veelal zorgzame haan ook geen kuikens en in dit zo volledige boek komt vanzelfsprekend ook de voortplanting aan de orde en vervolgens het broedproces. Wist je dat kuiken kunnen tellen? En dan eindelijk komt de zoektocht naar het bruine of witte ei teneinde.
Als ik ooit kippen ga houden, is één ding zeker: ik wil er graag met roze oorlellen. Waarom? Dan moet je zelf dit geweldige, enorme, erg informatieve, vlot met humor geschreven, leuke, prachtig geïllustreerde kippenboek lezen!
Bovenstaande geeft een indruk wat er te lezen is in dit groot formaat boek. Er is veel meer te ontdekken en te lezen over de kip, het ei, het kuiken en de haan in ‘Het grote kippenboek’.
Achterin een bronnenlijst en een kleine inkijk hoe Hamstra de realistische illustraties, de lino’s, heeft gemaakt. Een inhoudsopgave of trefwoordenregister was overigens een welkome toevoeging geweest. Eventuele moeilijke woorden worden in de tekst uitgelegd. Leuke en interessante details zijn zowel in tekst als illustratie te vinden. Een boek dat veel kinderen en ook volwassen fijne lees- en kijkuren zal geven. Erg leuk voor de schoolbibliotheek, een must voor de dierenliefhebber.
‘Het grote kippenboek’ is genomineerd voor ‘De Boon kinder- en jeugdliteratuurprijs 2025’ en staat inmiddels mooi op de Shortlist De Boon 2025 – kinder- en jeugdliteratuur & fictie en non-fictie tussen vier andere prachtige nominaties.
Evelien de Vlieger, Het grote kippenboek, illustrator Jan Hamstra, Lannoo, 2024, 80 blz., 9789401485364
