door Gisteravond was ik in Mexico. Het uitgebreide voorwoord van Valeria en Mariana Luiselli is bijna even interessant als het verhaal van Carlos zelf. Het volwassen-worden-verhaal uit het Spaans vertaald door Arie van der Wal is inmiddels ruim veertig jaar oud.
Het boek, of novelle zo men wilt, speelt zich af in de naoorlogse jaren van de Tweede Wereldoorlog, de wederopbouw in Mexico met alle politieke stromingen en maatschappelijke opvattingen uit die periode. Enige kennis van wereldpolitiek en geschiedenis of zich informeren over achtergrond is aan te bevelen. Lezen is weten.
Uit het voorwoord:
‘Carlos representeert het Mexico van de jaren vijftig: met het hoofd in de wolken maar niet in staat het moderne leven te omarmen. In de eerste plaats omdat hij nog een kind is maar ook, en de uitzonderlijke pen van José Emilio toont ons dat via de stem van de volwassen Carlos, omdat Mexico gevangen zat, en zit, tussen weemoed en onbehagen; tussen het verleden en het heden, en een toekomst die, weten we, zich nooit zal aandienen (‘die ons voorbijgaat’, zouden we het op zijn Mexicaans kunnen zeggen).‘
Uit het verhaal de eerste zin:
‘Ik herinner me, ik herinner me me niet: welk jaar was het?’
Dit is zo een boek dat je oppakt, leest, weglegt en toch weer terugpakt om zinnen te zoeken. Een kleinood waardoor herinneringen en verhalen loskomen. Over tijd die door je handen glipt of alleszins vloog en toch alsof het gisteren was.
Op de achterkant staat dat Gevechten in de woestijn in de Mexicaanse cultuur ong. eenzelfde rol speelt als The catcher in the Rye en To kill a mockingbird. In beide ooit gestrand, deze las ik wel met aandacht uit. Niet te uitweidend, wel veel vertellend. Deze titel komt vaak op literatuurleeslijsten voor staat ergens, de link met Het gouden ei en Oeroeg is snel gelegd. Korte verhalen kun je lang over verhalen.
Carlos bedoelde het goed, was onwetend van veel, hij is zelfs bijna ontroerend. En dan komen de volwassenen weer met hun meningen en alles wat hoort. Sommige dingen worden nooit geschiedenis. Dat laatste is overigens een interessant onderdeel van dit verhaal.
José Emilio Pacheco, Gevechten in de woestijn, vertaler Arie van der Wal, Koppernik, 2023, 88 blz., 9789083274386
