door ‘Zacht begint baboe te vertellen.’ Baboe vertelt Lotti over Amet en de slang Hala na Godang die de maan opeet. ‘En omdat ze steeds weer groeit, komt de maan ook iedere keer weer terug.’
De maan en de Indische vertellingen zijn een terugkerende factor in dit bijzonder mooie boek. Een boek dat geschreven is vanuit de eerst 6-jarige Lotti, begin 1942. Een boek dat zowel in verhaal als illustraties en vormgeving geheel op elkaar is afgestemd. Lotti woont met haar ouders en hondje in het toenmalige Nederlands-Indië, ver weg van het onbekende Nederland. Toch is de onrust en de dreiging van oorlog voelbaar en vrij snel de onwerkelijke realiteit.
De radio belangrijker, het huis bruin geschilderd, ramen geblindeerd, een landkaart i.p.v. de tijgerplaat, haar moeder bij de burgerwacht. Duitsland en Japan zijn vrienden, wat betekent dit voor hen? Lotti zou bij een oom moeten gaan wonen. Ze gaat niet, ze wil bij elkaar blijven. Ook als de Japanners er zijn. Als ze komen zijn ineens baboe en de andere Indiërs uit het huis weg zonder iets te zeggen.
‘Volgens hen horen Nederlanders niet de baas te zijn in Indië. Zijn zien de Japanners niet als bezetters, maar als bevrijders.’
De vader van Lotti wordt opgehaald. Gevangen gezet met andere mannen. Door de onveilige situatie moeten Lotti en haar moeder verhuizen. Van tante Els naar tante Lies, naar kampen en zelf gevangen. Hoe de situatie ook is, het lukt Lotti om vriendschap te sluiten en de maan te zien. Baboe speelt een rol in haar gedachten. Eerst verblijven ze ‘achter het gedek’, later in een ander kamp, dagen in een trein, alles steeds minder. Lotti is veel kwijt van wat eerst gewoon was in haar door anderen verzorgde leven. Ziekte, honger en appèl gaan ook aan Lotti niet voorbij. De kracht van de vertelde verhalen slepen haar erdoorheen. En dan na de bevrijding de permoeda’s, de leegte, de vlucht naar Nederland waar geen warm welkom was. Zij vielen erbuiten.
Het boek is gebaseerd op verhalen van mensen die deze periode hebben meegemaakt, dit is merkbaar in details, bijv. het boterblik. Het is een welkome aanvulling op de verhalen voor jongere lezers vanaf 7 jaar. Vanuit dit perspectief verschenen eerder enkele verhalen voor oudere kinderen en jongvolwassenen, maar niet eerder voor deze leeftijd. Letterie vertelt de gebeurtenissen zo dat het vooral over Lotti gaat en niet rechtstreeks over gruwelijke gebeurtenissen. Door treffende details en enkele passages wordt een compleet tijdsbeeld knap neergezet.
De verhaallijn van Lotti wordt afgewisseld door de Indische vertellingen. Deze sluiten aan op een gebeurtenis uit een hoofdstuk van één van de vijf delen. Wat een onderbreking lijkt, is een goede relativering en mogelijkheid tot bespreken van het gelezen gedeelte. Rick de Haas heeft zich met deze illustraties overtroffen. In een minieme gezichtsuitdrukking of klein verschil in houding wordt een emotie uitgedrukt. De vertellingen zijn door prachtige sfeerpassende kaders omlijst waarvan de rug een voorproefje is. Het omslag is treffend. Het vertelt een verhaal en geeft belangrijke details voor het gehele verhaal. Een woordenlijst maakt het geheel compleet.
Een prachtig waardevol boek waarin met kennis en liefde wordt verteld over een voor velen minder bekende periode in de geschiedenis. Een verhaal om door te geven. Een verhaal dat informeert en ontroert. Aanrader vanaf 7 tot 99 jaar.
Martine Letterie, Waarom de maan verdwijnt, illustrator Rick de Haas, Leopold, 2021, 144 blz., 9789025880989
Eén gedachte over “Martine Letterie – Waarom de maan verdwijnt”