door Misschien moet je iets lager mikken van Milio van de Kamp is een boek dat ik even oppakte omdat ik een paar interviews met de auteur had gelezen. Voor ik het wist had ik al meerdere zinnen genoteerd. Dit non-fictieverhaal heeft -helaas- een urgent karakter. Van de Kamp vertelt over zijn jeugd in armoede in een kansarme wijk (gas en licht waren lange tijd afgesloten), hoe hem geen toekomstperspectief werd geboden (zie titel), maar hoe hij zich toch flink omhoog werkte in het onderwijsstelsel. Nu is hij universitair docent. In joggingbroek omdat hij die graag draagt, daarmee aantonend dat hij zich niet conformeert aan de heersende culturele kledingcode.
Door middel van zijn levensverhaal en opgedane kennis van sociologen als Pierre Bourdieu en Annette Lareau toont Van de Kamp hoe levens van kinderen uit hogere sociale klassen in het teken van groei staan en hoe lagere klassen overleven. Waarom er weinig/niets verandert in het stelsel van maatschappelijke lagen en hoe de kloof tussen verschillende sociale codes doorwerkt in de levens van vele mensen.
Het cultureel kapitaal van de middenklasse en elite wordt gezien als neutraal, een meetlat waar iedereen langs wordt gelegd. Onbewust worden degenen die niet aan die heersende normen en waarden voldoen, gezien als mensen zonder normen en waarden. -> plat Amsterdams accent heeft geen waarde. Het niet-passende cultureel kapitaal maakt dat docenten geen verwachtingen van Milio hadden.
Wat me opvalt aan de toon van het boek, is dat Van de Kamp helemaal niet boos overkomt. Eerder gelaten, berustend in het gegeven dat iedereen onderdeel is van een ingesleten maatschappelijk systeem. Ik moest terugdenken aan de uitzending van Buitenhof op 21 mei 2023, waarin Herman Tjeenk Willink n.a.v. zijn jongste boek Het tij keren duidelijke uitspraken doet over de werking van de politiek. Het kwam erop neer dat de politiek een perpetuum mobile is, een voortdurend-systeem-in-werking, waarin iedereen op immer dezelfde manier blijft doorwerken. De enkelen die het systeem willen veranderen zijn te zwak om dat te kunnen. Tjeenk Willink klonk weemoedig. Van de Kamp klinkt dus positiever. Het ligt denk ik aan je eigen instelling hoe je Misschien moet… zelf opvat: als bevestiging dat we sociologisch maar traag iets kunnen veranderen of als positieve prikkel om tot meer kansengelijkheid te komen?
Dit boek maakt je op z’n minst bewust van het werkende systeem; we kunnen er alleen uit komen als iedereen met een andere, menselijkere bril op handelt. Als armoede en kansen(on)gelijkheid voor de politiek geen gedachte-experiment meer is, maar een werkelijkheid van vlees en bloed.
“Klasse laat je nooit los; vormt wie je bent.”
In het leven van Milio staat dat als een paal boven water. Als persoon laat hij ondanks de grote hobbels zien een brug te vormen tussen verschillende klassen. Nu is het aan ons, lezers, hier notie van te nemen, verbaasd/verontwaardigd/activistisch van te worden en bovenal te proberen een mens tegenover je te zien in plaats van een pion in een systeem. Dat is volgens mij een van de boodschappen in Misschien moet je iets lager mikken.
Milio van de Kamp, Misschien moet je iets lager mikken, Atlas Contact, 216 blz., 2023, 9789045045627.
