Pam Smy – De schuilplaats

Een mysterieus omslag in kleur en tekening laat je nieuwsgierig dit fijne formaat boek oppakken.

Het onderwerp ‘huiselijke problemen’ kom je niet vaak tegen in kinderboeken en alleen daarom al een boek dat bijzonder is. Het is meer. Veel onderwerpen komen voorbij in de paar dagen dat hoofdpersoon Billy van huis weg is en in zijn schuilplaats verblijft.

Billy heeft een keer op de begraafplaats een door klimop overwoekerde bunker ontdekt aan het Allerzielenpad. Als er weer enorme ruzie is tussen zijn moeder en haar vriend pakt Billy spullen in, neemt zijn slaapzak en kussen mee en verstopt zijn notitieboekjes waarin hij al jaren over de problemen in huis noteert. Hij mag nergens zijn spullen laten slingeren, neemt geen vriendjes mee naar huis en zelfs in de woonkamer is niets van hem te vinden. Billy kan het niet meer aan en sluipt die regenavond in oktober weg. Tot ze bij Jeff introkken was zijn moeder vrolijk en hadden ze het fijn samen, er moet iets gebeuren en daarom besluit hij voor een paar dagen te verdwijnen.

De volgende morgen ontdekt Billy dat er een oude man op de begraafplaats bezig is om te maaien en onkruid weg te halen van grafstenen. Deze man heeft snel door dat Billy er is en zal zijn schuilplaats niet verraden als hij helpt om de graven weer netjes te maken en de beelden schoon. Hij begrijpt niet zo goed waarom, maar dat zal op een avond duidelijk worden zegt de oude man.

Het leeftijdsadvies is vanaf 9 jaar maar gezien de veelheid en zwaarte van de onderwerpen met daarbij de aanzienlijk bloemrijke taal en zintuigelijke schrijfwijze is dit mogelijk beter leesbaar voor groep 8/leerjaar 6 en onderbouw VO. De thematiek is zondermeer goed om te bespreken met elkaar in de klas of thuis dus als voorleesboek eerder op te pakken.

Een greep uit de thematiek: stiefvader, tienermoeder, omkijken naar de medemens, vertrouwen, veilig voelen, vriendschap, hereniging, weglopen, rouw, arrestatie, grensoverschrijdend gedrag, vermissing op verschillende manieren, politieonderzoek.

Opvallend is de volwassen manier waarop de 13-jarige Billy spreekt over o.a. het onderwerp veiligheid, grafmonumenten en de relatie met zijn moeder. De naam van de oude man komt niet ter sprake. Als volwassene komt al snel de gedachte boven dat de naam van het pad niet zonder reden is gekozen wat aan het eind ook blijkt. De vraag is wel of kinderen de betekenis van Allerzielen nog bekend is en dit mogelijk als een eng gedeelte ervaren mede door de geestige tekeningen. Het naar verhouding kleine gedeelte over school voegt niet veel toe, mede omdat school geen contact met thuis opneemt. Op een aantal punten voelt het als een verhaal waarin werkelijk alles goed moet komen en daarmee als wens vervullend gezien kan worden. Het laatste is voor veel kinderen gezien alle voorkomende emoties en gebeurtenissen vaak fijn.

De korte hoofdstukken waarin Billy zijn verhaal vertelt zijn rijk geïllustreerd en worden afgewisseld met verhaallijnen in een ander lettertype zonder illustraties en erboven plaats, datum en tijd voor een goede duiding. De zwart-wit illustraties zijn getekend door de auteur zelf en vertellen in een aantal situaties al veel over de verhaallijn. Met name op het eind lijkt een tekstgedeelte bijna overbodig als je de eerder gelezen beschrijvingen goed hebt gelezen en de tekeningen bekijkt. Op de achterkant wordt niet gesproken over huiselijk geweld en dat is positief omdat problemen iets gematigder klinkt dan geweld. ‘Geweld’ als term schrikt sneller af terwijl ‘problemen’ meer omvattend kunnen zijn en kinderen in het algemeen weten  wat geweld is.

Een spannend boek met veel thema’s dat uit het Engels is vertaald door Annelies Jorna en aanleiding kan zijn tot gesprek over problemen thuis, het missen van een ouder of bijv. afscheid nemen van een dierbare.

Pam Smy, De schuilplaats, vertaler Annelies Jorna, Van Goor, 2023, 240 blz., 9789000387205