door Tijd speelt een duidelijke rol in deze roman. Verleden, heden, toekomst en tussentijd. Tijd die door je vingers glipt, tijd die je je wilt herinneren of tijd waarvan je de inhoud nog niet weet. Is er nog tijd? Mis je momenten? Bestaat toeval of is er alleen het rationele oorzaak en gevolg?
Het verhaal brengt je terug naar de tijd van Gewest tot gewest, een programma dat op woensdagavond voor het Achtuurjournaal werd uitgezonden en actuele kwesties in Nederland aan de kaak stelde. Beide werden met interesse bekeken, naast later Andere Tijden. Ook Amelisweerd bij Utrecht kwam langs. De beelden van actie, spandoeken, ME en omvallende bomen begin jaren ’80 vergeet je niet. Uit die tijd stamt dan ook: stem nooit op een ‘asfaltpartij’. Klimaat, het vraagstuk van toen en huidige tijd wordt op deze manier inzichtelijk gemaakt.
Bovenstaande zou kunnen duiden dat het een klimaatroman is, maar het is meer. Het is ook het menselijke verhaal met alle emoties, liefde en onzekerheden of goede keuzes die worden gemaakt. Kun je kinderen op deze aarde zetten die nog grotere vervuilers zijn dan je auto of die vliegreis? Of zijn juist de komende generaties volwassenen hard nodig om te zorgen voor een leefbaarder klimaat? Hoe draag jij bij en is dat voldoende? Het ene warmterecord na het andere wordt gebroken. Is er toekomst voor een kind? Maar hoe kun je vooruitkijken zonder achteruit te kijken?
‘De toekomst trapte op de rem en kwam nijdig achteruitgereden.’
Door zoon Mats die nog maar zijn derde julimaand beleeft is het ook een verhaal van hoop. Met een onbevangenheid eigen voor die leeftijd kijkt hij tijdens de treinreis zijn ogen uit, stelt vragen en gaat vervolgens verder met eten wat in zijn knuistje zit. De herinneringen aan vervlogen tijden waarin vader Robin met diens vader actie voert in Amelisweerd raken een ander aspect van tijd. De tijd waarin gedachten verdwijnen voordat ze zijn herinnerd. Opa weet dat hij van het bestaan van zijn pasgeboren kleinzoon bij de deur al zal zijn vergeten.
De treinreis is een spontaan opgekomen onderneming. Tess, Robins vriendin, is in Duitsland i.v.m. de presentatie van haar eerste prentenboek. De auteursexemplaren arriveren en hij bekijkt met hernieuwde blik aandachtig pagina voor pagina. Iets wat hij niet had verwacht doet hem besluiten te gaan. Hij moet haar achterna voordat de tijd vervliegt.
Een reis die hen voert langs het gebied waar onlangs hevige overstromingen het leven, de bestaanstijd, ontwrichten of teniet deden. Zij zien er niets van, alsof het heden het verleden heeft weggevaagd en tussentijds krijgt de lezer een unheimisch gevoel. Wordt er met tijd gespeeld? In de toekomst of toch in het verleden?
Een nadenkende vernuftig in elkaar stekende roman die ondanks het zware thema niet deprimerend is. Een boek met rake observaties dat je van station tot station in toenemende onrust meeneemt met gedachten waarin retrospectief en prospectief afwisselen en je tussentijds meegenomen wordt in zowel een hypothetische als bewezen wereld. Je leest het in één leesrit uit. Dit is goed.
‘Het leven beweegt vooruit. Waar ik ernaar tast, daar is het niet meer.’
Een vierde vlotlezende Zantingh met diverse mooie zinnen in proza dat iets enorms dichtbij voelend vertelt, maar ook de eerste waarbij je terugbladert of zelfs opnieuw begint met lezen. Je vraagt je af terwijl je het al weet: waar is de tijd mij vluchtig ‘Tussentijds’ voorbij gegaan?
Peter Zantingh, Tussentijds, DasMag, 2022, 172 blz., 9789493248458
