door Een toekomstgeheugenroman van een gedetailleerd observeerder die de lezer meeneemt in een futuristisch autobiografische ingenieuze roadtrip.
Deze zowel realistische als originele roman gaat over veel en net als je denkt het te begrijpen dender je duizelend door naar het volgende idiote ongrijpbare. Een hedendaagse herkenbare wereld tegenover een James Bond aandoende wereld en een leegte vol pelgrims. Over macht hebben en volgzaam zijn. Angst en verwarring. Over verwerking, relaties, identiteiten: ‘Wij zijn mannen zonder kinderen. Kinderen verlengen je wereld.’ Over tijd: ‘een aftelmechanisme in werking zette dat een eind maakte aan tijdloosheid en vanzelfsprekendheid en een tijd inluidde van toepassing, van toe-eigening, verandering’. Van belang zijn: ‘Iedereen heeft tenminste één verhaal in zich.’
De goede zoon bestaat uit twee verhaallijnen, zeven dagen en begint in de supermarkt, vlak nadat de moeder van de verteller is overleden. In deze autobiografische lijn wordt verteld over zijn jeugd in het streng gelovige dorp na een godloze tijd, zijn adolescentie en tijd op Het Archief, de latere werkplek, plotloze thrillerschrijver en de 20 jaar als ‘goede zoon’ die zijn moeder in een verpleeghuis woont. Vooral die laatste passages zijn emotioneel aangrijpend-eerlijk herkenbaar verteld.
De toekomstige verhaallijn laat de lezer nadenken over in hoeverre kunstmatige intelligentie en informatietechnologie wenselijk c.q. gevaarlijk kunnen zijn. Soms zijn de beeldende passages met zelfrijdende auto’s of slaaptijdbedden vermakelijk, soms mateloos irritant, beklemmend of wordt een kritische noot gegeven. In dit deel van de robotisering is er voor ieder een basisinkomen ingesteld en gaan twee vrienden op reis voor De D, één zit al zijn hele leven op de bijrijdersstoel zit en is terminaal. Waarom, wie, wat, waarheen? Bzzzt. Bzzzt. Vragen en antwoorden die door de in snelheid oplopende vervoersmiddelen en bevreemdende associaties naar het heden duidelijk lijken te worden. Lijken, want rijdt de oude gele tram van de omslag naar bestemming remise of terminus?
Er zijn bladzijden met onnodig irritante uitweidingen totdat je plots opmerkt dat je al scannend terugleest voor net dat ene belangrijke woord. Deze goed gecomponeerde, ironische, plotloze? roman is een bijzondere leeservaring waarvoor enige concentratie en leestijd is vereist. Een roman die je laat stuiteren na het dichtslaan, waaruit je stukken voorleest, die je blij laat zijn dat je de zelfscan gebruikt of nooit op de eregalerij in een wachtrij hebt gestaan en die eigen observeringen en herinneringen in een achtbaan voorbij laat komen.
Voor ‘de geletterde middenklasse die na de invoering van het basisinkomen de boeken op aanraden van recensenten en boekenpanels kunnen lezen’. De perfecte vakantieroman die smaakt naar meer Van Essen.
Rob van Essen, De goede zoon, Atlas-Contact, 2018, 336 blz., 9789025453411
