door Afgaand op het omslag in fris groen met rood, wit en een zonnestraaltje geel zou je een opgewekt verhaal kunnen verwachten. Voor wie niet de achterkanttekst heeft gelezen komt op de eerste bladzijden al tot de ontdekking dat er weinig zonnigs is aan dit boek en toch lees je geïntrigeerd verder.
Er wordt in het gezin van de verteller, de 12-jarige Elias, anders gedacht over mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt. De werkplaats, het leerwerkbedrijf, is dichtbij hun huis in een gegoede wijk. Obsessief verplaatst pa Hoogerwerf zijn Saab naar andere straten. Bach gaat een standje harder. Sjekkies worden doorlopend gerold, bedreigingen geuit. ‘Mongolen’ maken krassen, te veel lawaai en zorgen voor verloedering van de buurt.
Elias is zes jaar als er een broertje, Johannes, wordt geboren. Moeder zegt in het ziekenhuis tegen de couveusebaby: ‘Elias gaat goed voor je zorgen.’ Vader houdt zich afzijdig, moeder probeert er ook nu iets van te maken, de gevoelige zesjarige merkt veel op. Elias trekt een vergelijking met het aquarium van opa en oma. Hij wordt alleen gelaten voor een verduidelijkend gesprek met een arts. Het zippowieltje duidt de toon. De laatste zin van het eerste hoofdstuk ‘Ma heeft een mongool gebaard.’ herbergt veel.
De kraamtijd is een week van rust, reinheid en regelmaat. De verslonzing is daarna voelbaar, zichtbaar en hoorbaar. Elias zit als voorheen in de erker met zijn kom cornflakes, maar nu met Johannes kalmerend tegen zich aangedrukt en denkt soms ‘de hemel weer zwart’. Elias zorgt. Hij zorgt voor zijn broertje, zorgt voor stilte, zorgt voor pa zijn rust, wast en voedt, zorgt dat zijn moeder kan werken, luistert naar haar volwassen gedachten en ervaringen, zorgt voor alles. Een toegewijde zoon, een goede broer. Vriendjes en bezoek zijn verleden tijd. Slaap, ontspanning en school schieten erbij in. Alles om de steeds meer gewelddadige, impulsieve en extreme persoon-pa tevreden te houden. Pa neemt eigen tijd, is thuis niet thuis of verdwijnt met regelmaat. Moeder wordt gecommandeerd, vergoelijkt, overziet niet en legt volwassen taken bij Elias. Tijdens een buitenlandse vakantie ontspoort alles.
In ’Beste mevrouw Eva’ wordt een schrijnend verhaal verteld dat nergens oeverloos in de emotie doorschiet en daarom juist zo binnenkomt. De beeldspraak door gebruik van o.a. het spel en het aquarium komt subtiel het verhaal binnen en is treffend. De Kernstraat eveneens, daar waar verloedering ook begon. Voor de buitenwereld wordt de schone schijn opgehouden waarbij Elias onvoorwaardelijk trouw is aan zijn ouders, beschermend voor zijn broertje, altijd alert is en te volwassen het goede wil doen. Hij doet alles behalve kind zijn. Schijn bedriegt, een leugen geen waarheid. Een zin die blijft hangen: ‘We brengen hem naar een plek waar ze hem beter zullen maken.’
Er zijn signalen, meldingen en gesprekken, maar ingrijpen is niet eenvoudig. Een uitwijkmogelijkheid voor Elias verdwijnt als oma overlijdt, een andere ontstaat als Johannes doordraait op de basisschool. In het houten huisje van een bekend schrijversechtpaar staat thee klaar en is er rust. Hij ondervindt een flard geborgenheid waardoor woorden als ontzorging en veiligheid binnensijpelen. Maar denken en hopen geven geen duidelijkheid.
Een bijzonder goed debuut. Een verhaal dat vlot leest door directe schrijfstijl terwijl de onderwerpen zwaarwegend, triest en aangrijpend zijn en zich daardoor met regelmaat laat wegleggen. De thematiek m.b.t. een onveilige thuissituatie is beklemmend en reikt een nadenken aan over opvoedvaardigheden, stigmatisering en vooringenomenheid. Ieder mens is een mens. Ieder kind heeft het recht om in alle facetten kind te zijn. Je wenst ieder kind een Sunny Home.
Voor iedereen die te maken heeft met kinderen. Wie niet?
Valentijn de Heer, Beste mevrouw Eva, Pluim, 2023, 190 blz., 9789493304628
