door Het boek was opgevallen. Twee makers die mooi, opmerkelijk werk maken en waarvan veel is gelezen en bekeken. En toch werd het niet eerder geleend na een inkijkje in de boekhandel, want er werd gedacht aan jeugd m.b.t. de uitgever.
De achterkanttekst: ‘Na een bezoek aan de dokter komt een vrouw thuis met alleen nog het hoofd van haar man. Zijn lichaam werkte niet meer, maar het hoofd is nog helemaal in orde… – Een tijdloos en troostrijk sprookje over alles wat je wél hebt.‘
Het boek heeft twee NUR-codes gekregen, 285 dus 15+ en 301 literaire roman/novelle. Het klopt dat dit boek niet eenduidig is in te delen. Want spreken de beelden aan, kun je de tekst vatten, de combinatie, het absurde, de humor, het trieste? Enige levenservaring lijkt wenselijk te zijn. Maar of het een sprookje is valt iets over te zeggen als je mensen in je omgeving hebt meegemaakt waarvan of het lijf of het hoofd niet meer zo goed werkte.
Door de nominatie voor de Woutertje Pieterse Prijs 2025 werd het enige exemplaar uit een bibliotheekvestiging in de provincie gereserveerd. Wat al werd vermoed, het stond ingedeeld op NUR 301 bij psychologie. Inmiddels, w.s. door de nominatie, is een tweede in bestelling voor de hoofdvestiging. Het lijkt dat men met dit bijzondere werk niet goed raad weet en daarom alleen al is de aandacht via deze Woutertje interessant. Het geeft stof tot discussie en als dat een boek teweegbrengt?
Een verrassing dat deze werd genomineerd was het zondermeer. Het boek werd door alle lezers van Lezersgoud bekeken. De ene grinnikte, de andere ook bij eenzelfde woord of beeld, een volgende vond het maar zo en sloeg het dicht, en een laatste zegt soms ook ‘het is wat het is’ – hier: ‘Want het was wat het was.’
Wat het vooral was: het vrij dunne veelzeggende boek gaf gespreksstof. Er werden herinneringen opgehaald aan momenten die niet bepaald rooskleurig waren. Een functioneren in een soort van nuchtere overlevingsstand die je herkent in ‘De vrouw en zijn hoofd’ met een mate van zwarte humor. Doorgaan met de mogelijkheden die er wel zijn door grenzen te verleggen, hoe absurd ook bepaalde situaties voorheen werden gevonden. Steeds weer het beste ervan maken en het schone van iets inzien dat op de eigen manier anders maar ook goed was.
Waar het boek precies over gaat? Er staan mooie besprekingen in kranten zoals NRC en Parool of op TZUM, online te vinden. Je moet het zelf ervaren, lezen en bekijken. De kracht van Lindelaufs tekst is niet samen te vatten. Een paar zinnen: ‘Nu ben je echt het hoofd van ons gezin‘ of ‘Nu ben ik onderdeel van een samengesteld gezin.‘ vielen op, werden aangehaald in gesprek. Zou het woord ‘misluksokken‘ een blijvende zijn?
Voor de beelden van Ingrid Godon geldt hetzelfde. Ingetogen herkenbare beelden in zachte kleuren worden afgewisseld met niet logische om dan weer een kleurrijke tegen te komen als het over objecten gaat waarbij overal het minimalistische de boventoon voert. Uiteindelijk komen het zachte en de kleur samen in een beeld dat je (w.s. als volwassene) ziet aankomen.
Benny Lindelauf zijn werk is divers en kun je kennen van het erg mooie Hele verhalen voor een halve soldaat, illustraties Ludwig Volbeda, dat in 2021 met de Woutertje Pieterse Prijs werd bekroond. Of het bijzondere Hoe Tortot zijn vissenhart verloor, zelfde illustrator, De hemel van Heivisj en Negen open armen. Een persoonlijke favoriet is ook Ze hadden hun schaapjes geteld met illustraties van Marieke Nelissen.
Ingrid Godon haar oeuvre is groot. Haar illustraties hebben vele lezers bereikt. Bijv. via werk van Toon Tellegen en Morgen was het feest, dat een heerlijk toegankelijk filosofisch voorleesboek is voor de middenbouw. Of het prentenboek Wachten op matroos met tekst van André Sollie. Ook met of voor werk van Edward van de Vendel, Riet Wille of Carl Norac maakte zij illustraties. Op een bepaalde manier doet een illustratie uit De vrouw en zijn hoofd denken aan Is het nog ver?, een boek om nog eens te zoeken.
Om terug te komen op ‘is het een sprookje’: het boek werd vooral ervaren als kunst. Kunst met een magisch realistisch tot absurdistisch gegeven. Het levensverhaal van de man en de vrouw is bepaald geen sprookje. Het is een uniek verhaal in woorden, in beelden en in woord en beeld. Het werk wordt door velen als apart en meer termen ervaren. Het aparte is ook dat je er over blijft praten, een woord of een situatie aanhaalt. Misschien is het de ervaring die je hebt, de overeenkomende humor door en in situaties je staande te kunnen houden. Wat vaststaat is dat het boek je laat nadenken of je het nu mooi vindt, begrijpt of niets vindt en dus eigenlijk ook raakt.
Of het een kinderboek is valt over te twisten. Een gegeven is dat ieder kind anders is en er altijd kinderen zijn die anders dan de massa opmerkelijk werk kunnen waarderen, het als lievelingsboek bestempelen of juist dat ene woord of ene beeld oppakken dan wel later herinneren en daardoor iets duidelijk wordt of is geworden. Zelf zou ik het niet direct voor een kind meenemen of in de schoolbibliotheek bij de leesboeken hebben gezet. Maar mogelijk wel aan leerkrachten hebben laten zien, weten welke kunstwerken er zijn met daardoor mogelijkheden tot creatieve verwerking zien.
Een kunstboek voor liefhebbers waarin emoties gelaagd zijn verpakt in zowel doordachte tekst als illustratie. Verwerking, de vanzelfsprekende liefde en aandacht voor de ander, het leven met het beperkte, het eenzame, het resolute van handelen, tevreden kunnen zijn met wat is, de berusting en meer komt in alles tot uiting. Een boek dat je veelal aangereikt moet krijgen, dit geldt vast voor een kind of jongere en zelfs ook voor veel volwassenen.
De vrouw en zijn hoofd is als titel al bijzonder, als verhaal is het met de woorden surrealistisch, somber met humor, filosofisch en praktisch ook. Het vreemde is misschien dat ik nu denk: deze wil ik toch een keer in de kast hebben staan. Gewoon, om zoals dat gaat bij andere kunstboeken, af en toe te kunnen openen, te bekijken en over na te denken. Verrassend deze nominatie.
Benny Lindelauf, De vrouw en zijn hoofd, illustrator Ingrid Godon, Querido, 2024, 40 blz., 9789045130293
