door De nazi’s houden Amsterdam en de rest van Nederland al een jaar bezet. Het werken op de universiteit wordt moeilijker door strengere regels en minder leerlingen. Joodse leerlingen verdwijnen steeds vaker en de regels worden steeds strenger. Professor Josef Held voelt zich hulpeloos en machteloos, maar gaat door voor zover dat gaat. Hij geeft wiskunde aan onder andere student Michael Blum. Het is niet de eerste keer dat Michael een gedicht inlevert in plaats van een opgeloste wiskundige formule. Josef wil dat Michael het afmaakt, Michael geeft daarop aan dat het zijn laatste dag is en niet te willen wachten tot ‘ze’ hem komen halen. Michael verdwijnt, maar keert kort daarop onverwachts terug bij het huis van Josef. Josef besluit hem te helpen en biedt een schuilplaats aan op zijn zolder.
Het verhaal begint met een interessant en nieuwsgierig makend proloog, terwijl je zelf nog onwetend bent hoe het verder met de twee personen zal gaan. Suzanne Kelman hanteert een vlotte schrijfstijl, waardoor het verhaal in een prettig tempo leest. Je maakt kennis met Michael, Josef, Elke en Hannah en deze verhaallijnen wisselen elkaar in een prettig tempo af. Op een bepaalde manier zijn deze personen aan elkaar verbonden, maar ze kennen elkaar niet allemaal in het verhaal.
Kelman start in mijn beleving redelijk goed met de historie van de Tweede Wereldoorlog, maar ondanks het soms aangeven van tijdsaanduidingen is het niet altijd duidelijk welk jaar/tijd het is. Door het missen van belangrijke tijdsaanduidingen en gebeurtenissen wordt de oorlog naar de achtergrond gedrukt, terwijl deze juist meer op de voorgrond mocht zijn om de essentie niet verloren te laten gaan. Je leest over de gruwelijkheden van de oorlog, maar worden niet altijd voldoende benoemd of lijken geromantiseerd te worden. Het onderduiken van Michael bij Josef voelde bijvoorbeeld soms meer aan als samenwonen dan als onderduiken en Elke lijkt na een paar jaar pas voor het eerst te bedenken dat ze rekening moet houden met de avondklok. Daarnaast wordt gesproken over wat Joden aangedaan wordt, maar lijkt het soms maar bijzaak. In het nawoord komen deze historische feiten pas meer/beter aan bod.
Na een goede start neemt het tempo halverwege af, lijkt er minder te gebeuren ondanks dat er in die tijd juist wel veel gebeurde. Het verhaal eindigt in sneltreinvaart en in mijn ogen met net iets te veel drama. Daarmee voelt De onmogelijke keuze eerder aan als een melodramatisch verhaal waarin we een inkijk krijgen in het leven van Nederlanders met de Tweede Wereldoorlog op de achtergrond. In deze setting zou het voor het verhaal niet uitmaken of het in Amsterdam of een willekeurige stad zou afspelen.
Kijkend naar de verhaallijnen op zichzelf en de verbondenheid van de verhaallijnen/personages, vind ik dat hun achtergronden goed naar voren komen. De verhaallijnen komen op een mooie manier bij elkaar, specifiek het wiskundige stuk tussen Josef en Michael. Er had wat mij betreft iets meer geschrapt mogen worden in de uitwerking van en met name de uitgebreide gevoelens van de personages. Josef komt als personage, met zijn verhaal, voor mijn gevoel als enige goed naar voren.
Ondanks dat het verhaal minder indringend/realistisch aanvoelt als gehoopt, zet het de lezer wel aan het denken. Wat zou jij doen in een dergelijke situatie? Hoe ver ga je om het leven van een ander te redden? Het is makkelijk om te zeggen dat je iets zal doen, maar doe je dat ook echt?
An sich is De onmogelijke keuze geen slecht verhaal, maar met betere/meer verwerking van de historie zou de essentie niet verloren zijn gegaan.
Suzanne Kelman, De onmogelijke keuze, vertaling Tineke Funhoff, Luitingh-Sijthoff, 2024, 427 blz., 9789021036861
