door Kindertrein, rond 4/5 mei zou je kunnen denken aan ‘kindertransport’. Deze trein uit Boedapest reed echter met kinderen vanuit oost naar west om aan te sterken ipv te laten verdwijnen. De Hongaartjes waarover (groot)ouders spraken.
‘Tijdens en vlak na de Eerste Wereldoorlog had Nederland al kinderen uit het platgewalste België ontvangen, en ook uit Duitsland en Oostenrijk. De verliezers van de oorlog hadden de steun hard nodig…. Hongarije was absoluut een verliezer. Alleen lag het zo’n 1400 kilometer bij Nederland vandaan.‘
In dit deel van de Spoorslagreeks gaat Emy op zoek naar de geschiedenis, de herkomst van haar grootmoeder. De Hongaarse Mária (Mariska) Muskovics is mogelijk meerdere keren met een trein in het Westen geweest, de laatste keer bleef zij in Nederland. Hoe kon dit gebeuren en waarom ging zij niet naar huis terug?
Emy en het ‘grootmoederkind’ vertrekken met de Nightjet van Amsterdam CS naar Wien Hbf om daar over te stappen voor de laatste paar uur treinen naar Budapest. Herkenbaar schmutzig beschreven tot aan het grijze gordijntje, het ijzeren gammele trapje, de ontbijtdrank en de zes waterflesjes. Ook Passau met kleurig station en het niet kenmerkende beeld dat je zou kunnen hebben van het Weense Hbf komen voorbij.
Intussen lees je over de geschiedenis en een reconstructie van het mogelijk verloop van grootmoeders leven. De toegevoegde kaartjes en foto’s zijn een interessante extra. Ook de genoemde titels zijn van toegevoegde waarde voor verdieping. De tekst wordt afgewisseld met ‘fluisterspel’-gesprekjes waarin informatie wordt gedeeld die is verkregen en de lezer achtergrondinformatie geeft.
In Budapest gaat Emy op zoek naar het huis van de foto en uiteindelijk naar het archief. Er worden verbanden gelegd, over toen en heden, mede door een vriend die (nog) in de stad woont en werkt maar inmiddels een mening heeft over politieke klimaat in Hongarije e.o.
In de veertien uur treinen terug is er tijd voor reflectie en meer. Een groot verhaal waarin enorm veel is verwerkt op menselijk en politiek vlak. Veertien uur treinen voor kinderen van toen zonder ouders door onbekend gebied: alleen dat al geeft gesprekstof en dat in het licht van die tijd zonder enige vorm van communicatie. Van Interbellum naar heden, stof voor een flinke roman waarin verdere psychologische en historische uitwerking mogelijk en ook zeker interessant zou zijn.
Emy Koopman, Spoorslag een treinreis, Kindertrein uit Boedapest, Ambo Anthos, 2023, 88 blz., 9789026365652
