Gerard van Gemert & Henry Wilbrink – Ontzet

Krijn de hoofdpersoon in ‘Ontzet’ woont in het dorp Warsveen waar iedereen elkaar kent. De inwoners gingen tot de oorlog begon met elkaar om zo dat in een dorp ging. De oorlogssituatie en het handelen ernaar wordt door sommigen anders geïnterpreteerd dan de werkelijkheid is, naar later zal blijken. De familie Overeem wordt sinds zij brood leveren aan de ingekwartierde Duitsers met de nek aangekeken en beticht van ‘heulen met de vijand’. Het als NSB’er bestempelen werd al snel gedaan als je om redenen af en toe een praatje maakte met soldaten; de bezetter te vriend houden zodat jij onderduikers kan herbergen werd toen niet altijd begrepen.

Krijn vindt het niet makkelijk dat zijn vroegere schoolvrienden hem niet vertrouwen. Hij is sterk, dapper, kan zwijgen en is door de tijd wijzer voor zijn leeftijd van ong. 15 jaar als de lezer kennis met hem maakt op wat later Dolle Dinsdag wordt genoemd.
Krijn krijgt bij zijn vroegere meester thuis les. Of onder de dekmantel ervan want Krijn voert regelmatig opdrachten voor het verzet uit waarin o.a. de meester een coördinerende rol heeft. Ook gaat hij iedere morgen brood brengen naar de Duitsers die in zijn oude school verblijven. Krijn vangt veel op, hij denkt na en handelt snel. Ook als één van de kinderen van het onderduikgezin is ‘ontsnapt’. Vele spannende momenten m.n. als de dropping m.b.t. wapens plaatsvindt waarna leeftijdgenoot Bertus en anderen waarmee hij deze opdracht uitvoert worden opgepakt. Eén van hen wordt geëxecuteerd. Eng is het als er een doorzoeking plaatsvindt in Krijns huis. Als de bevrijder in de buurt is volgt een bijna ongeloofwaardige sabotage-actie, er gebeurde veel in die tijd, en heeft dit een volgende aangrijpende gebeurtenis tot gevolg. Het eind van de oorlog is geen feest voor Krijn als hij afscheid moet nemen van zijn vriendinnetje.

Een boek waar vele elementen uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland in zijn verwerkt die in de klas besproken kunnen worden. Het toegankelijk geschreven verhaal waaraan historicus Henry Wilbrink heeft meegewerkt is zeker ook of juist geschikt om voor te lezen in groep 8 tijdens een WOII-project of onderbouw VO. Vele aspecten komen voorbij, soms door een enkel woord aangeduid. Een aantal punten zoals de voor de adviesleeftijd gedetailleerd beschreven openbare executie en het omkomen van een leeftijdsgenoot zullen aangrijpend zijn. Samen lezen en bespreken kan aan te raden zijn. De vraag welke keuzes jij zou maken in brede zin kan door dit verhaal voor veel kinderen worden opgepakt en met alle deelonderwerpen in een muurkrant worden verwerkt.

Een greep uit de onderwerpen:
Hongerwinter
Onderduikers
NSB’ers
Regering in oorlogstijd
Wapendropping
Openbare executie
Verzet
Dolle Dinsdag
Radio Oranje
Avondklok
Vernietiging infrastructuur
Levensmiddelen en andere waren op de bon
Inkwartiering school
Explosievenopslag
Onderdrukte bevolkingsgroepen
Geallieerden – opmars
Vergelijken toen en huidige maatschappij.
De illustraties bij dit spannende verhaal dat je vlot achterelkaar uitleest zijn van Rudi Jonker.

Gerard van Gemert, Henry Wilbrink, Ontzet, illustraties Rudi Jonker, Clavis, 2022, 148 blz., 9789044844535