door Het thema van de maand van de filosofie is dit jaar ‘Mij een zorg’. Ter gelegenheid hiervan wordt in de aprilmaand een volwassen essay (Pluim) uitgegeven en een kinder- en of jeugdboek (Querido) in opdracht van Stichting Maand van de Filosofie.
Dit keer is het jeugdboek geschreven door Marco Kunst dat volop stof tot nadenken en bespreken geeft. In de lijn van het Zilveren Griffel winnende ‘Patroon’ komt een onomkeerbare keuze dan wel handeling aan de orde. De laatste zin van de proloog: ‘de rugzak met de dodelijke lading bonkt bij iedere stap die ik zet tegen mijn rug. Ik verkramp als ik denk aan de inhoud.’, laat je direct en nog meer dan in Patroon op scherp staan. Het omslag van Leentje van Wirdum laat je huiveren.
Het korte verhaal speelt zich af in 2030, vanuit de perspectieven van broer en zus Achim en Leila wordt verteld. De klimaatsituatie is nog schrijnender dan nu volgens de activisten van woongemeenschap de ‘Aardelaar’. ‘Met een spandoek zwaaien helpt niet. Je vastlijmen aan de snelweg of aan een vliegtuig of een cruiseschip helpt ook niet. Er moeten offers gebracht worden.’
Leila is ziek, door haar beperkende omstandigheden afhankelijk van een rolstoel en de zorg door derden. Achim zegt er altijd voor haar te zijn en neemt dit zeer nauw, maar is ook tot in het extreme begaan met het klimaat, vooral nadat hij met zijn moeder op de ‘Aardelaar’ is gaan wonen om de druk van de altijd aanwezige zorg tijdelijk niet te moeten ervaren.
Achim is beïnvloedbaar voor de idealen van de leiders van deze gemeenschap die hem als jonger persoon goed kunnen gebruiken. Leila is ondertussen meer zelfredzaam zonder de constante goedbedoelde zorg dan ze eerst had gedacht. Vader laat haar meer ‘met rust’. Als er een verontrustend appje van Achim binnenkomt dat erop duidt dat hij ‘Vuile handen’ gaat maken, gaat Leila een voor haar bijzondere onderneming aan. Maar dan een dilemma: welke zorg is urgenter, hoe ver ga je voor je idealen, wat is het meest belangrijk in het leven?
Een indringend verhaal in 90 bladzijden dat met alle thematiek prima klassikaal in het VO gelezen kan worden en zondermeer tot bespreking vraagt. Het open beklemmende einde vraagt erom. De bovengenoemde vragen zijn niet de enige die je kunt stellen en waaruit lastige tot fanatieke discussies kunnen voortvloeien, want kan het ene het andere uit- of insluiten? Verscheidene manieren van zorg komen aan de orde. Leila die afhankelijk is van hulpmiddelen vraagt zich zelfs af of ze over een tijdje nog mag bestaan omdat ze teveel CO2 zou uitstoten en niets bijdraagt aan de wereld. Naast zorg voor de ander, jezelf, de wereld, behapbaarheid m.b.t. mantelzorg, familie, serieus nemen van iemand met een beperking enz., komt ook naar voren hoe vér kun je gaan in zorg om dan wel activisme zonder de realiteit en je eigen toekomst uit het oog te verliezen?
Marco Kunst schreef met ‘Vuile handen’ een pakkend in spanning oplopend verhaal. Een verhaal waarin zorg op verschillende manieren aan de orde komt met daarbij vele thema’s als activisme, vervreemding, radicaliseren, realisme, beveiliging, klimaatneutraal wonen, volwaardigheid, burgerschap en manipulatie/zelf blijven nadenken en dat alles in dit beperkt aantal bladzijden. Filosofeer en discussieer er maar op los! Wat zou het werkelijke inslaande spannende einde zijn?
Bij ‘Vuile handen’ is een uitnodigende en verzorgde lesbrief voor het VO gemaakt waarin een verwijzing naar een toneelstuk van de filosoof Jean-Paul Sartre. De vragen, opdrachten, werkbladen en suggestie voor afsluitend gesprek zijn als pdf te downloaden op de website www.maandvandefilosofie/jeugdboek.nl ‘Vuile handen’ is voor slechts € 9.99 te koop in de boekhandel.
Marco Kunst, Vuile handen, Querido, 2025, 90 blz., 9789045130903
Zie ook: Week van de kinderfilosofie – maand van de filosofie volwassenen 2025
