Raoul de Jong – Boto Banja

Of: het geheime genootschap der dansende schrijvers

Je hoeft niet uit Italië te komen om iets te leren van Pasolini en je hoeft niet Surinaams te zijn om iets te leren over Anton de Kom. En zo is het.
Vorige zomer las ik aan zee Gesprekken met opa. Met genoegen en aandacht. Toen bekend werd dat De Jong het essay zou schrijven was het geen vraag maar een gegeven dat het zou worden gelezen. Het staat vol zinnen die een wereld aan gedachten en observeringen herbergen en geven.

In het begin een rij schrijvers waarvan alleen de eerste mij echt bekend is: De Kom, Comvalius, Hurston, Hughes, Césaire, McKay. Dansende schrijvers. Zij vertellen eenzelfde verhaal waar ook ter wereld: Een wonderlijk, episch, waargebeurd verhaal dat veel groter was dan alleen Nederland en Suriname, dat ging over onderdrukking en bevrijding, over wat er aan de andere kant van de bevrijding ligt en hoe je dat, als mens, kunt vieren.

Ook een verhaal over erbij horen of altijd net dat beetje anders zijn, niet een vanzelfsprekend geaccepteerd worden en dat kun je al binnen één land hebben, een-ertussenin-leven.
In Amerika wad Langston zwart, maar op het continent van zijn zwarte voorouders was hij wit en lachten de mensen hem uit als hij zei dat hij zwart was. Misschien was hij geen van beide.

Dit essay is ook het verhaal van de titel. Over een thuis zien te vinden. ‘Ik verlang naar een thuis. Een plek waar een mens zoals ik niets bijzonders is. Een plek gewoon om te zijn, zonder dat ik mijzelf hoef uit te leggen.

Soms herken je elkaar in iets, een gevoel, een gedachte, een handeling, een ritme ongeacht waar je plaats van ter wereld komen was. Het lezen van dit essay nam een hele week. Een week (een maand) waarin ik omging met mensen uit verschillende tradities. We delen het gewoon vinden om er te zijn voor de mens, je voorouder. Soms ontvang je ineens een cadeau: een dikke knuffel. Van een schat met een grote menselijke lach. Uit de Surinaamse traditie.

Dit essay is mij alleen daarom al dierbaar: Die lach is niet naïef. Die lach heeft vanalles overleefd. Die lach weet dingen. (..) Die lach zelf is een cadeau. Zeer aan te bevelen. Juist ook om de dansende schrijvers.

Raoul de Jong, Boto Banja, Of: het geheime genootschap der dansende schrijvers, De Bezige Bij, 2023, 63 blz., 9789059657298

#raouldejong#botobanja#boekenweek2023