door Het boek valt op door de omslagillustratie van Sophie Pluim. Het geeft direct een gevoel van het ijzige weer van ooit met sneeuw en ijs, het blauw van de kou zien. Het verlichte venster, de glinstering van de goudopdruk duiden op de tijd rondom kerst, maar in dit boek geen verhalen over de adventstijd.
Het ooit slaat niet op een paar decennia terug. Ooit gaat over de tijd toen er nog door verschillende volken volgens de maankalender werd geleefd. In het voorwoord legt samensteller Stephanie Biesheuvel uit hoe dit precies zit m.b.t. dagen, manen en omwenteling van de aarde. ‘De twaalf dagen met Kerstmis‘ gaat/gaan dus niet over de dagen vóór Kerst maar loopt van Kerst tot Driekoningen. Velen laten hun kerstboom nog steeds staan tot 6 januari. Voor de ene ligt de oorsprong van deze traditie in de Rooknachten, de andere doet dit uit religieuze overweging m.b.t. de Drie Koningen. Hoe dan ook is het lang geleden. ‘Met Kerst’ kan worden opgevat als Eerste Kerstdag, maar er wordt bedoeld Tweede Kerstdag, de 26e, de dag die niet overal als kerst of officiële feestdag wordt gezien.
Wie enigszins thuis is in de Noordse verhalen heeft vast wel eens van de Rooknachten, ook wel Heilige Nachten, gehoord. Die periode werden kwade geesten verjaagd en kon er schoon aan het nieuwe jaar worden begonnen. Bij intrede van de jaarkalender ofwel de zonnekalender zoals we nu kennen werden deze dagen ‘The twelve days of Christmas‘ of genoemd. Als je de titel in het Engels hoort is het mogelijk dat er aan het liedje met de opsomming van geschenken wordt gedacht. Dit inmiddels erg bekende kerstliedje ontstond eind 18e eeuw. Er is ook een Nederlandse versie, zelfs met beeld van de vertaler, zoek het eens op, je geniet.
De verhalen in dit boek zijn ook volgens het stapellied opgebouwd. Als de hoofdstuktitels achter elkaar worden gezet heb je al een leuke opdracht: hoeveel en welke soorten vogels kom je tegen? Maar wat valt nog meer op? De soort ‘functies’, wat zegt dat over de tijdgeest?
Deze regels van het lied en ertegenover de werkelijke hoofdstuktitels staan allemaal op weer zo prachtige geïllustreerde pagina’s met donkerblauwe achtergrond. De verhalen zelf beginnen allemaal met een initiaal, de paginanummers zijn gezet in een ornament. De vormgeving is echt een cadeautje: het zorgvuldige werk van Marieke Oele.
De schrijvers van de twaalf verhalen schreven allemaal een passend verhaal bij deze tijd van het jaar – of toch een beetje anders, ieder geïnspireerd op een regel uit het lied. Nog niet alles is gelezen, het is tenslotte nog geen Kerst, nog niet ‘De twaalf dagen met Kerstmis’. Daarna wordt dit stuk aangevuld.
Wel kunnen de schrijvers worden genoemd: Katinka Polderman, Audrey Adelin, Barend Last, Marieke Nijkamp, Najiba Abdellaoui, Gershwin Bonevacia, Sanne Rooseboom, Buddy Tegenbosch, Milouska Meulens, Arend van Dam, Levina van Teunenbroek en Stephanie Biesheuvel. Van de meesten is werk gelezen, zijn er zelfs favoriete titels van te noemen.
Het is uitzien om in de magische verhalen te duiken als er tijd is voor elkaar en te genieten van de periode tussen Kerstmis en Driekoningen, exact de tijd dat de kerstboom vol lichtjes in huis staat. *)
Daarna wordt dit stuk aangevuld met een leesbeleving, verhalen die beslist niet allemaal over ’toen’ of ‘dichtbij’ gaan, want bij een korte blik op de verhalen vielen zomaar wat woorden op: 2023, De Zwaan, paradiddles, Tamarindeboom, tijdreizen, regenboogslang, windmolens en ontdekkingsreizigers, pyjamaprinsessen, chocoladekerstmannen en klimaatkip. Wel verhalen over samen zijn, over wensen en een beetje magie.
Misschien is er al tijd vóór ‘De twaalf dagen met Kerstmis‘ om aan dit fijne verhalenboek te beginnen. Alvast een tip voor een fijn en mooi cadeauboek!
Stephanie Biesheuvel, De twaalf dagen met Kerstmis, illustrator Sophie Pluim, Van Goor, 2025, 184 blz., 9789000400720
*) De boom heeft van oorsprong ook te maken met kwade geesten verjagen; zelfs de versiering zoals klokjes en trompetjes.
Een boek om erbij te nemen over het lichtjesfeest, de zonnewende is Carson Ellis – De kortste dag
