Aline Sax – Wat ons nog rest

De schreeuw wordt gejank.
Een ander jammert
om vol te houden.

Een paar dagen voor het einde van de oorlog, locatie: de puinhopen van Berlijn. Een meisje schuilt met haar moeder en buren al dagenlang in de kelder onder de restanten van hun huis. Aan alles is gebrek, behalve angst voor de komende tijd. Het vooroorlogse leven (ergens terecht naar verwezen als elf jaar geleden) is ver weg, de propaganda van de laatste jaren vers in het hoofd hoewel minder geloofwaardig.

“Zo’n uitspraak
zouden we moeten rapporteren.
We moeten vol overgave
geloven
en verder strijden. (…)
Maar er is niemand meer over
om aan te rapporteren.”

De Russische bevrijders komen eraan. Hoop doet doorleven totdat blijkt dat die Russen een spoor van (lichamelijke) verwoesting achterlaten. Het meisje besluit dat er geen toekomst is in Berlijn en begint een zwerftocht langs en met stromen vluchtelingen door Duitse streken. Een vergelijkbaar slachtoffer krijgt een naam in het verhaal, nieuwe hoop zorgt voor details van de omgeving op de pagina’s. Verderop weet de lezer dat er aan een nieuw leven gebouwd kan worden daar waar het meisje weer bij naam genoemd wordt.

Aline Sax is een schrijver die veel kan, zo laat ze zien met eerdere titels en diverse thema’s als Grensgangers (young adult over het leven van Oost-Berlijners), Het meisje en de soldaat (novelle over de twee genoemde personages in WOI, vanaf 10 jaar) en Voor Vlaanderen, volk en Führer (non-fictie voor volwassenen over collaboratie).
Deze auteur staat voor kwaliteit, die je ook nu terugziet in Wat ons nog rest. Sax schreef het in vrije versvorm en dat werkt goed. Juist doordat de bladzijden leger zijn, ben je je bewuster van hetgeen wel geschreven staat. In deze stijl hoeven details niet uitgelegd te worden op de manier waaop in proza wel gebeurt; de beelden vormen zich automatisch in je hoofd. Hierom raad ik het boek aan voor lezers vanaf ongeveer 15 jaar die al wat meer Tweede Wereldoorlog-leesmeters gemaakt hebben.

‘Ik heb er genoeg van.’
Zijn stem klinkt schor,
alsof hij dat maandenlang
alleen maar
heeft gedacht.

De laatste pagina’s vond ik echt mooi.

Aline Sax, Wat ons nog rest, Davidsfonds Infodok, 2023, 240 blz., 9789002278617.