door Als een aantal momenten in enkele dagen samenvallen, je de motivatie en daardoor de energie weer vindt om te lezen, voor doorgeven van verhalen. Het belang van. Je wist het, want ‘Ik wil niet nadenken over zinloosheid.‘
Dit boek roept al weken: lees. In een paar uur tijd vlieg je in sneltreinvaart door raak en zorgvuldig gekozen woorden van Aline Sax. Ieder boek van haar hand is goed, deze is zo mogelijk nog meer bijzonder en nietsontziend. Enkele zinnen die in het eerste stuk worden genoteerd:
‘Alleen wij,
ruïnevrouwen,
zijn nog op de post’
‘een deken over zich
zodat de vormen
vager worden.’
‘Haar ogen open,
haar geest gesloten.’
En dan ben je nog maar op blz. 18 van dit indrukwekkende boek in ‘verse novel’ over de laatste oorlogsdagen in het totaal verwoeste Berlijn van 1945. Geschreven vanuit de 17-jarige Henrieke die met moeder en anderen in de kelder verblijft. Een keer zijn ze boven, ‘de deur van onze flat is gesloten, de gevel erachter staat wagenwijd open.’
Er is niets meer, desolaat is het woord. De Russen worden verwacht en terecht gevreesd. Geestelijk en lichamelijk geweld. Ze verdwijnt, gaat op weg naar het Amerikaanse front. Welk leger is te vertrouwen? Meer ontbering volgt. Ieder voor zich. Moedeloze tocht. Waar ben je nog welkom? ‘Wat rest ons nog?’
De laatste zondag van januari kijk ik naar de Nationale Holocaust Herdenking in het Wertheimpark bij het Spiegelmonument. In Buitenhof: democratie, Europa, Oekraïne, Westbank, stolpersteine, foto verwoesting, Hollandsche Schouwburg e.a..
Vrijdag was er een lezing waarin woorden als: weten, informeren, empathie, begrip, uitsluiten, de rechtsstaat dus democratie enz. door kunnen lezen en het belang van lezen centraal stonden.
Het huidige maatschappelijke en politieke landschap is niet eenvoudig. Grote vraagstukken zijn aan de orde. Maar. Als we zoals toen in de jaren ’30 grenzen gaan sluiten, ook grenzen optrekken binnen de maatschappij voor groepen mensen, dus uitsluiten, is dat dan niet het begin van toen waarvan ‘we zeggen’ nooit meer?
Daarom: léés mensen, denk zélf! Vrijheid een groots goed. Democratie ook.
‘Als je te lang volgt,
kun je niet meer
zelf
denken.’
Aline Sax, Wat ons nog rest, Davidsfonds Infodok, 2023, 264 blz., 9789002278617
Eén gedachte over “Aline Sax – Wat ons nog rest”