door Verhalen uit de grond – met illustraties van Roland Sillem
Informatieve boeken voor jonge lezers kunnen er niet genoeg zijn, alleen daarom al is deze serie Bliksemlezen aan te bevelen. In dit derde deel komt het onderwerp geschiedenis aan de orde. Aan de hand van zeven korte verhalen wordt verteld over voorwerpen die een rol hebben gespeeld in de geschiedenis en waarmee een lijn is te trekken naar het heden.
Het verhaal begint met een gesprekje in het heden en gaat over in een vertelling over het verleden. Deze overgang is vrij abrupt waardoor jonge lezers mogelijk bij de eerste paar verhalen enige hulp nodig hebben om het onderscheid tussen heden en verleden te maken. De illustraties van Ronald Sillem, die onderdeel van de vertelling zijn, zijn hierbij helpend.
De opbouw kent naast chronologie in tijd ook een opbouw in moeilijkheidsgraad. Mogelijk is dit nauwelijks merkbaar voor de jonge lezer, toch worden de korte zinnen net iets langer en de bladspiegel enigszins voller hoe verder je komt in het boek.
De voorwerpen – van mammoetkies uit de oertijd tot de zijden zeventiende-eeuwse jurk uit het Palmhoutwrak zijn alle te bezichtigen in een museum in Nederland. Hoe leuk is het om met dit boek op zoek te gaan in Naturalis, op Texel, in het RMO of de plaats te vinden van de kring van palen? Wie in Zeeland de naam Goudvijver tegenkomt kan na het lezen van De zoemsteen vertellen hoe het zwembad aan de naam komt. Het verhaal over de zoemsteen vraagt om zelf uitproberen, maar zal direct vragen opwerpen. Het laat nadenken over veranderingen in omgevingsgeluid en het hiervoor vinden van de juiste materialen waardoor de vraag of de toepassing van dit hulpmiddel of werktuig nog mogelijk is.
De Zoemsteen is prachtig geïllustreerd door Roland Sillem. Doordat details vergroot worden uitgelicht draagt dit bij aan begrip van de tekst. In de landschappelijke vaak sfeervolle illustraties is de ondertitel Verhalen uit de grond duidelijk weergegeven. Je ziet de ondergrond, de aardlagen en wortels, en kunt gelijk de verdieping aangaan met de wetenschap archeologie. Doordat je de voorwerpen levensecht getekend ziet nodigt dit extra uit om ze in werkelijkheid te gaan zoeken. De illustraties van Sillem zijn ook te bewonderen in In oorlog van Arend van Dam, een boek dat van harte is aan te bevelen om meer te weten over geschiedenis, over oorsprong van conflicten en gevolgen ervan, ook persoonlijke ervaringen, zodat enige duiding in het heden kan worden begrepen.
Dit deel in de Bliksemlezenserie nodigt niet alleen uit tot museumbezoek, het kan ook in de klas worden gebruikt. Samenlezen, bedenken waar het zich afspeelt, welke tijd of hoe een voorwerp eruitziet waarna de illustraties erbij genomen kunnen worden. Zorgvuldig gekozen woorden tot ongeveer op leesniveau E4 en duidelijke illustraties waardoor je De zoemsteen naast de geschiedenisles, ook erbij kunt nemen in de aardrijkskunde-, natuur- of burgerschapsles. Heb je het hele boek gelezen is het leuk om een tijdlijn te maken zodat de chronologie inzichtelijk wordt. De tekeningen op de schutbladen nodigen uit om erbij te plaatsen of tijdens het lezen te bedenken bij welk verhaal ze passen.
Het valt op dat in de nu vijf verschenen deeltjes en het geplande zesde aan het eind van 2025 een verschil in opmaak is. Vier, straks vijf, zijn nl. verschenen bij Van Goor en twee bij Van Holkema & Warendorf, alle te vinden bij De Leukste Kinderboeken. De Van Goor-uitgaven zijn geïllustreerd door Wendy Panders en Pelle en de voetbalprofessor door Ivan & Ilja. Gezien grootte en opmaak is er door deze lezer een lichte voorkeur voor de Van Holkema & Warendorf uitgaven.
Oktober, de maand van de geschiedenis. Oktober de maand van de herfstvakantie. Oktober waarin musea geweldige tentoonstellingen hebben. Oktober de maand waarin eerste en iets gevorderde jonge lezers De zoemsteen kunnen gaan lezen.
Een aanrader dit boek (en de hele serie) voor de informatieve jonge lezer in huis en in jouw klas!
Arend van Dam, De zoemsteen, illustrator Roland Sillem, Van Holkema en Warendorf, 2025, 96 blz., 9789000396757
De andere titels met allemaal een wetenschappelijke benadering:
dl. 1 Mark Traa, Hoe stop je een nachtmerrie?
dl. 2 Mark Traa, Ga je echt stuiteren van suiker?
dl. 3 Arend van Dam, De zoemsteen
dl. 4 Thomas Olsthoorn, Pelle en de voetbalprofessor
dl. 5 Govert Schilling, Kun je op vakantie naar Mars?
dl. 6. Gijs Rademaker, Hoe zet je een dino weer in elkaar? (gepland nov.)
Meer van deze auteur op de website:
Arend van Dam – De reis van Syntax Bosselman
Arend van Dam – Goud, glanzend verslag van een zoektocht
Arend van Dam – De ware geschiedenis van Dancing Buffalo
Arend van Dam – De man in de klok
Arend van Dam – De droom van Amalia
Arend van Dam – Iemand in het bijzonder
Arend van Dam – Ik ben de baas
Arend van Dam – Hoe fel de zon ook scheen
Kinderboekenweekgeschenk 2020 – Arend van Dam
Bibi Dumon Tak, Jan Paul Schutten, Arend van Dam – Avonturen onder het maaiveld
