Koos Meinderts – Zebedeus en het ganzenbord van Wisse

Dit boek is mooi. Meer dan mooi. Kunst is kippenvel en tranen. Dit boek is ook glimlachen om woorden die een beeld geven. Zebedeus had de deur voor de wind geopend en zijn bed aangeboden: Dan kon de wind even gaan liggen, die zou wel moe zijn van al dat gewaai. Dit boek is een brok krijgen door een melancholische bries, het besef dat overal een einde aan komt, terwijl de plaat van vakje 63 een feest is om te bekijken. Dit boek is vooral groots genieten van iedere tekening groot of klein van een reis die zich vermakelijk met een lach dan weer nadenkend vloeiend laat lezen.

Zebedeus ontvangt op een dag een pakketje van ene Wisse. Die Wisse is niet bekend bij Zebedeus de beer, wel is hij de enige die bovenop de heuvel woont. Weet je wat weet je veel,’ zei Zebedeus. ‘Ik maak het open, dan weet ik wat erin zit. En misschien kom ik er ook dan ook achter wie Wisse is.

In de doos zit een ganzenbordspel. De begeleidende brief spreekt in raadsels: het is een spel en geen wedstrijd. Je kunt niet winnen, maar ook niet verliezen, daarbij één pion, één dobbelsteen en een bord wat op het aloude spel lijkt. De nieuwsgierigheid wint het van de twijfel, hij gooit. Drie ogen tellend komt hij op een vakje met een plaatje van zijn voordeur. Er wordt geklopt. Zilver, een sneeuwwitte gans, stelt zich voor als zijn reisgenoot. Op weg naar waar het lot ons brengt met een rugzak vol Onontbeerlijke Dingen voor Onderweg.

Op deze reis die een zoektocht is met onbekende bestemming, ontmoet Zebedeus met of zonder medereiziger diverse personages. De ene keer verblijft hij korter dan weer langer in een onderkomen. Kiezen welke richting hij zal nemen is vaak niet eenvoudig voor de geboren aarzelaar. Een weg terug naar huis is er niet door zijn besluit haal op die slagboom aan het begin van de tocht waarin herkenbare elementen van het oorspronkelijke bordspel origineel zijn verwerkt. Elementen die Zebedeus afhankelijk van hoeveel ogen tegenkomt en moet ondergaan of waardoor hij de eigen koers kan kiezen. Iedere ontmoeting is een verhaal op zich. Het bevrijden van de marionet is een mooi voorbeeld. Intussen schrijft hij zijn memoires in brieven aan thuis. Hoe verder Zebedeus komt lijkt minder ballast in oude emotie mee te dragen. Naast enige weemoedigheid, is het genieten met haas  aan zee: Dit is hier is mijn Gelukzalië. Soms lees je een alinea nog een keer, bijv. bij de winden en ga je even terug Naar het noorden of hoor je gesprekken in een stapelbed. Zebedeus denkt ook regelmatig terug aan voorvallen uit zijn voorheen voorspelbare leven maar nu kan hij domweg gelukkig zijn als hij alles op een rijtje zet wat hem op zijn reis naar wie-weet-waar was overkomen.

‘Zebedeus en het ganzenbord van Wisse’ is treffend en prachtig geïllustreerd door Annette Fienieg. De beweging in beer en gans op het omslag, de uitklapplaat, de kleinere tekeningen van hetzelfde duo binnenin, de plaat van Ocke Olaf Octaafs woning op de toren, met Gregor onder de grond of het proces in de walvis met geweldige details, alle superlatieven doen tekort. Deze verdienen veel aandacht. Om in te lijsten.

De aandacht voor vormgeving mag niet onbenoemd blijven; opmaak, lettertype, papierkeuze, binding, rijk geïllustreerd: jubileumboek waardig. Er is veel te ontdekken en te ervaren in deze Zebedeus, de beer waar iets oudere lezers eerder kennis mee konden maken. Deze reis van Zebedeus ter gelegenheid van het veertig jaar schrijversjubileum van Koos Meinderts is een rijk boek. Een heerlijkheid door grappige en mooie ontmoetingen, verwijzingen, doordachte taal en schitterend beeld. Om zelf te lezen en voor te lezen. Genieten met een hoofdletter.

Koos Meinderts, Zebedeus en het ganzenbord van Wisse, illustrator Annette Fienieg, Hoogland & Van Klaveren, 2023, 128 blz., 9789089674081