door Een enorm formaat prentenboek met een niet te missen opvallende illustratie voorop waarin je direct de hand van Connie Snoek herkent. Eentje die je aan de wand kunt hangen, een nadenker geeft of je blij laat zijn dat het weer een nieuwe dag is, de zon is opgekomen. De haan kukelt alle dieren rondom de boerderij bij elkaar. De dieren worden een stem gegeven, ‘geen woord tegen het dier, maar een woord voor hoe het was.’
Gedichten verteld vanuit de dieren die door middel van de QR-code voorin het boek te beluisteren zijn. Daarbij staat: ‘een geluid, een goed woord voor, dat er nu wat mag veranderen, het is nu kukeleku!’ met erbij de oproep: ‘draag het uit, draag het voor‘.
De gedichten zijn geschreven door Rick Terwindt waarvan eerder de bundel ‘Het is nu onder water later‘ is besproken op Lezersgoud. Ook dit boek gaat over een dier in combinatie met natuur & milieu en is één groot diergedicht gemaakt in samenwerking met basisschoolkinderen met daarbij illustraties van dezelfde illustrator. De gedichten in dit zeer verzorgde kunstwerk – want kijk die platen eens – bespreken per twee bladzijden één dier op of rondom de boerderij.
Het is opvallend dat er ook andere kostgangers verblijven dan de ooit als traditioneel bekende schapen, koeien en varkens. Wie hoorde al eens van tijgerwelp in de wei? ‘een welpje vroeg / adoptie aan / of ze hier in / de wei mocht staan‘ en even later ‘open armen / open deuren‘ om in het derde couplet te lezen ‘wel waren ze / nog vergeten / wat een welpje / wel moest eten‘. Het kan de lezer niet ontgaan dat hier een overeenkomst met of een verwijzing naar de mensenwereld op van toepassing is. De houding van het welpje spreekt ook boekdelen.
Ook muizen verblijven vanzelfsprekend ‘buiten in het groen, tussen het gras en op de boerderij’. De muizen moeten echter verhuizen want ‘de derde snee komt van het land‘ en wie enigszins bekend is met het buitenleven weet dat er gras wordt gemaaid. Het gedicht heet met een knipoog ‘vermuizen’. Of zou er meer mee worden bedoeld? Verdreven van huis en haard met rugzak om? In ‘Vosbert de vos’ lezen we over een bijna altijd ongewenste gast die zich voordoet als een ander dier, in dit geval eentje uit een sprookje met dat kapje en een veelbesproken terug gekomene in de natuur van de Benelux-landen.
Dat het niet overal vanzelf verloopt voordat ontbijtgranen kunnen worden genuttigd vertelt ons ‘Wies de Mol’ die wijst op de kop in het zand steken en het enorme werk dat zomaar voor de boer en de consument wordt verzet.
Er was eens een eend en een zwaan, nee geen sprookje. Opnieuw: ‘Er was eends’ die Maximiliaan bijzonder interessant vond, zeg maar erg lief, alleen ‘die supereend keek haar amper aan‘, helaas.
Wie goed leest, ziet hoe langer hoe meer in de bijzondere gedichten. De ene loopt wat soepeler dan de andere. Soms breek je bijna je tong of mis je toch echt dat lidwoord of een ‘t’ na een werkwoord, maar denk hierbij: dit is verteld vanuit dat specifieke dier. Zouden dieren dus geen hoofdletters en punten kennen? En om adem te halen slechts een enkele komma opdiepen? De aangehaalde thema’s zijn er slechts enkele. Van groot tot klein, van bekend tot minder aanwezig. Je komt ook de poes tegen, kippen, de uil (uiltje knapper), mieren, de koe Betsie, het konijn dat vrijheid krijgt, een hertje, een hond, de ezel ofwel donkey, een paard en natuurlijk de haan die iedere morgen zo hard kukelt dat ‘de zon komt er spontaan bij kijken‘.
De reeks start met ‘Je bent nu boer’ ‘want buiten zijn ben je van binnen‘ en eindigt met een doordenkend gedicht ‘Kukeleku’ m.b.t. de intensieve veeteelt als oproep aan bestuurders vanuit de dieren: ‘het vee verhoudt zich intensief, tot elkaar veroordeeld / met honderd op hoop,‘ – ‘zie hoe ze op stal staan / zou het ook verticaal gaan?‘. Hoe dit verder gaat is aan te raden om zelf te lezen of te vragen de dichter zelf dit te delen. De bijgaande illustratie geeft sterk weer hoe het is, ‘een waar sprookje niet te geloven’.
Wie goed kijkt, ziet ook hoe langer hoe meer in deze bijzondere kenmerkende en expressieve illustraties. Realiteit en fantasie wisselen zich zowel in tekst als beeld af. De liefde voor de natuur spreekt ook hier uit alles. De kippetjes en de schaapjes zie je ‘loslopen’. De cijfers bij de hennen kun je kennen van de geweldige kartonboeken Spelen met letters / cijfers / vormen die Connie Snoek heeft gemaakt. Of het verdwaalde schaapje bij Brutus de hond en het muisje op de plaat van ‘Aart Paard’. Een prachtige is het gangenstelsel en huis van ‘Mier Majesteit’ of de compositie van ‘Gansje Dag’.
Illustraties in veelal gedekte tinten die zorgvuldig bij elkaar zijn gekozen. Gekaderd en tegelijkertijd volop de ruimte. De meest zonnige is het omslag en tevens een serieuze want in de oproep van ‘Basti Haan’ staat ‘ook de wereld eromheen draait mee‘ en ‘de haan denkt er zo het zijne van’. Dat hij (of de makers) er iets van denkt is duidelijk aan het eind met ‘Kukeleku’ en daarmee ook de meest indrukwekkende tot nadenken stemmende plaat. Hoe gaan wij met de dieren om, als in ‘een waar sprookje’?
Gelukkig is er ook plaats voor optimisme want iedere dag weer is daar Basti om met verve een nieuwe dag ‘nuuuu‘ aan te kondigen: ‘Kukelekuuuu!
Een opmerkelijk prenten-, gedichten-, kunstboek waarvoor tijd en rust nodig is om goed tot je te nemen. Hoe langer je bladert, hoe meer je kijkt, hoe vaker je teksten leest, je gaat dit boek waarderen en interpreteren of het nu op eigen wijze is of volgens de makers hun bedoeling, de stem van het dier (luisteren!) staat hoe dan ook centraal.
Rick Terwindt, Het is nu Kukeleku!, illustrator Connie Snoek, Teunis, 2024, 44 blz., 9789082577372
Ander werk van Connie Snoek op Lezersgoud:
Connie Snoek – Hier is alles anders
Ellen Delange & Connie Snoek – Zelfs uiltje moet nog leren
Connie Snoek – Spelen met letters / cijfers / vormen
Pimm van Hest & Connie Snoek – Buitenstebinnen
Ellen Delange & Connie Snoek – De muur van meneer Mo
Rick Terwindt & Connie Snoek – Het is nu onder water later
