Tineke Honingh – Het komt door de mieren

illustraties Marieke van Ditshuizen

Wat een geniaal boek voor jonge lezers! Hier word je nu vrolijk van. De herkenbaarheid is heerlijk voor íeder kind.

Aan het woord is Pam als je eerste pagina’s bekijkt. Pam heeft een plaats voor in de klas. Ze zit dan nog maar is al wel wat afgeleid. Haar blik gaat naar rechts. Niet naar het bord waar de meester gedreven iets aan het uitleggen is. Wel naar eronder.

Dat Pam dan nog zit en later niet, kun je in feite al vermoeden door de illustratie op het titelblad. Ook waarnaar haar geïnteresseerde aandacht uitgaat, maar dan door de schutbladen. Mensen, je hebt je rekenles klaar door dit boek. Of het groeperen, optellen, aftrekken of de tafels leren is.

Ik zat in de klas.
Op een stoel.
Al best lang. De meester was iets aan het uitleggen.
Het ging over getallen. Over groepjes van tien.
Ik weet dat nog goed, want ik zag ze.

Terug naar de tekst, je bent snel afgeleid doordat je overal iets ziet in de illustraties van Marieke van Ditshuizen, maar daardoor zie je wel de woorden in rode kleur erbij en eraf staan. De meester is rekensommen aan het uitleggen. Hij heeft dezelfde figuurtjes op het bord getekend, saaaaiii. Ze doen niets. Wat wel beweegt is de rij mieren die de klas binnen marcheert. Exact twee groepjes van tien!

Je kunt je zomaar voorstellen dat een jonge iets gevorderde lezer direct geboeid in dit boek verdwijnt. Want wie herkent het niet of je nu het plakkertje ADHD wel of niet hebt en tijdens een uitleg, een betoog of presentatie nog wel alles hoort maar ook de vogels buiten ziet vliegen. Even verwerken wat jouw brein zonet heeft gehoord?

Pam ziet dus mieren wandelen. In groepjes. En Pam kan niet meer blijven zitten als ze ontdekt dat de mieren plots onder haar tafel lopen. – Oké dat is dan ‘de ADHD-er in Pam’, maar hoeveel kinderen en volwassen zouden dit herkennen en ook ervaren? –
Ze moet dan toch even van haar stoel om te tellen of het er nog twintig zijn en helaas, twee lopen op een andere plek. De waarschuwing van de meester ‘Pam! Ga op je stoel zitten!‘ helpt natuurlijk voor geen meter en al associërend nemen gedachten een vlucht. Pam zit vervolgens op allerlei plaatsen behalve op haar stoel. Ze ziet steeds een ander aantal mieren, gaat op zoek en geeft intussen de meester antwoord als ze een beurt krijgt. Een fout antwoord, ze was andere groepjes aan het maken. En waardoor? ‘Het komt door de mieren!

Het vervolg kun je bijna raden. Pam kan niet meer rustig de les blijven volgen. Haar gedachten gaan steeds terug naar de mieren. Ze vormt in gedachten de groepjes dieren die in haar beleving kwijt zijn. En dan blijkt dat er meer kinderen haar reactie over de mieren hebben gehoord. Steeds meer kinderen raken betrokken, het wordt een echte mierenrekenles en niet één zit nog op de stoel. Hoe ‘groot’ en boos de meester zich ook maakt het antwoord is ….. Het komt door de mieren!

De illustraties van Marieke van Ditshuizen zijn ronduit geweldig. Er is in weinig kleuren een divers beeld neergezet. Je ziet steeds meer details terwijl de kunst van het weglaten is toegepast. De vergrote ruit op het hemd, het rood en geel dat ook in detail telkens terugkeert. De perspectiefwisseling laat álle jonge lezers focussen naast dat deze de emotie benadrukken. Wat ook opvalt zijn de natuurlijke houdingen van de kinderen en de met regelmaat getekende grote letters. Waarschijnlijk zie je als je dit boek hebt bekeken nu een rijtje mieren in groepjes wandelen. De humor in de tekst laat overigens met een lach lezen, diezelfde lach die een lezer ook zal hebben als op het eind een ander dier de klas komt binnenzoemen.

Dat Tineke Honingh ook boeken kan schrijven voor jongere kinderen is hiermee bewezen, (voor andere titels zie hieronder). De korte zinnen geven een indicatie voor welke leeftijd ‘Het komt door de mieren’ bedoeld kan zijn, maar leg het bij bovenbouwkinderen neer en het wordt gegarandeerd gelezen. De kracht van de fantastische omslagillustratie moet je hierbij niet onderschatten. De woorden lijken dan wel eenvoudig gekozen, er komen bijv. ook voltooid deelwoorden en verkleinwoorden in voor of lettercombinaties waarop een beginnende lezer soms even moet oefenen. Ook hier is het visuele helpend om door te zetten. Niet in de laatste plaats door een prettige vormgeving met relatief kleine en daarmee overzichtelijke tekstblokken. Dit is nu echt een boek dat je in leesgroepjes kunt inzetten en dan die lach als het lukt om een tekstblokje te lezen, ze willen door!

Een goed positief boek om inzichtelijk te maken hoe het brein van iemand met ADHD werkt. Een verhaal dat begrip en herkenning kan geven. Pam kan juist wel goed focussen, is assertief en volgt haar eigen logische weg. Ze is net zo betrokken bij de les als anderen, ondanks dat ze iets meer beweegt dan wat die gemiddelde norm is.
Pam durft daarnaast het initiatief te nemen en slaat twee vliegen in één klap: ze visualiseert de les en laat zien dat de focus aan de binnenkant kan verschillen van de voor anderen zichtbare buitenkant. De visualiserende uitleg werkt op het oog in dit boek alvast beter dan de manier die de meester waarschijnlijk volgens een methode moet hanteren. Je ziet op de laatste pagina’s dat een heldere uitleg in het spel kan doorwerken. De kinderen ontdekken spelenderwijs dat op verschillende wijzen groepjes met getallen te vormen zijn. En dat alles door die rij vlijtige mieren.

Hoe fijn is deze positieve benadering over een neurodivers brein. Spelenderwijs leren rekenen door groepjes mieren, geen probleem, juist geniaal.