Tiny Fisscher & Herma Starreveld – Vogel is dood

Een nuchtere constatering: Vogel is dood. Een feit dat gebeurt. Een gebeurtenis waarmee je om leert gaan om verder te leven. Met de anderen uit jouw omgeving. Samen houd je de herinnering levendig.
Dit is een korte samenvatting van dit bijzondere fraaie boek. Want ondanks de droge bevindingen van vogel-met-platliggende-kuif word je bijna poëtisch bij het zien van de moedeloze droefheid die de groep vogels uitstraalt. Een lied komt boven:
‘Vanmorgen vloog ze nog
Zo onbelemmerd en gracieus….’
Vervolgens schiet je vol in de lach om vervolgens ontroerd te zijn.

Het eerste dat opvalt na het weidse schutblad, zijn de collagevogels die ieder een eigenheid in karakter en houding uitstralen. De ene is oud en bedaard, de ander een brutaal jong vlieg-opje, de volgende bemiddelaar of praktische miep terwijl er ook eentje een pootje mist. Er lijkt een kunstenaar te zijn die goed observeert. Eén gemene deler: ze zijn allemaal droevig.

Betekent droevig zijn dat je nooit meer lacht en hoe gaat het dan verder als iemand of in dit geval Vogel dood is? In dit toegankelijke prentenboek worden deze vragen op een directe en goede manier helder verteld. De optelsom dat hij op zijn rug ligt met poten omhoog dus dood is en vooral niet slaapt geeft jonge kinderen het eerlijke verhaal dat ze nodig hebben. Er wordt duidelijk gemaakt dat leven zomaar voorbij kan zijn en dat je daar verdrietig om mag zijn. Samen rouwen maakt het wat draaglijker: ‘Ik ben ook verdrietig. Mag ik meehuilen? Ja, hoor. Samen huilen is fijner.’

Daarna moeten er beslissingen worden genomen en zoals het in de beste families voorkomt zijn er meningsverschillen. Er wordt gesust en respect naar de overleden vogel getoond, terwijl herinneringen ook bovendrijven. De ene wat fijner dan de andere: ‘Ik vond het een klier. Hij jou ook!’ en eigen tekortkomingen worden vermeld. Als de gemoederen wat bedaard zijn in dit deel van de rouwperiode komt het werkelijke afscheid. Ze gaan eensgezind op weg om Vogel voorgoed naar zijn laatste plaats te brengen. Vogel met zwarte veer en muts voorop, hij wijst de weg. Het definitieve afscheid nemen blijkt iedereen in eigen stijl te doen. Het missen is weer hetzelfde. ‘Zwarte veer’ maakt er korte metten mee: ‘Zand erover.’
En wat doe je dan? Als de ondergaande zon een veer als laatste groet belicht beseft de achtergebleven groep dat het leven doorgaat. De thee met wormen. Of cake. Maar ook dat Vogel voor altijd in je hoofd kan blijven.

Het verhaal leent zich bij uitstek voor abstracte begrippen rondom tijd. Wat is voorgoed en altijd? Vandaag en gisteren leg je uit aan de hand van de schutbladen en de achtergrond; het verhaal omvat één dag en is in kleurnuances treffend weergegeven. Wanneer ben je vriend of zielig, waar is daar en wat is ruzie? Mogelijkheden te over naast alle emoties die er bij een overlijden aan te pas komen.

In rake woorden weet Tiny Fisscher vragen en opmerkingen van de vogels puur neer te zetten zoals jonge kinderen kunnen reageren. Korte zinnen geplaatst bij de vogel die aan het woord is. Een onderwerp als dit voor kinderen met een zekere lichtheid neerzetten is knap. Daarbij is er ruimte tot eigen invulling, vragen stellen en projecteren op sociale en of directe omgeving.

De collagevogels van Herma Starreveld in samenspel met de schilderachtige achtergrond zijn origineel en kleurrijk als de samenleving in de dieren- en mensenwereld. De enkele details hebben een functie. De hoofddeksels laten je fantaseren welk type karakter of beroep de vogel kan hebben. De snavels en ogen geven de emotie weer. Volg de ene veer of kleur van Vogel. Een creatieve opdracht ligt voor het grijpen door deze grappige en mooie kunstwerken.

Een krachtig en geweldig prentenboek waarin emoties en gebeurtenissen rondom dood en rouwen op een warme wijze zijn verwerkt met vogels als een afspiegeling van de maatschappij. Gewoon zoals het leven is in de natuur en een mensenleven. Een boek dat niet alleen bij gelegenheden van de plank moet worden gehaald. Een samenwerking die naar meer smaakt. Lof voor de vormgeving. Voor jong tot oud een aanrader.

Tiny Fisscher, Vogel is dood, illustrator Herma Starreveld, Gottmer, 2022, 32 blz, 9789025776237