Albert Cossery – Grote dieven kleine dieven

Hij was blij te midden van een volk te leven waarvan de welbespraaktheid en vrolijkheid door geen enkel onbillijk lot kon verbleken.

Een bijzonder messcherp kleurrijk geschreven verhaal in drie delen. Een roman van krap 130 bladzijden inclusief een met interesse gelezen completerend nawoord van de vertaler Mirjam de Veth. Ja een roman, want iedere zin doet er toe. Aan iedere zin is geschaafd en gebeiteld totdat volgens schrijver Cossery deze publicatie-waardig was.

Op de eerste bladzijde wordt direct een beeldend beeld geschetst van het oude Caïro. Je ruikt, je ziet. Je voelt. Je slentert mee aan de zijde van Oessama, de met reden goedgeklede, gestudeerde, kleine dief. Door zijn ogen en gedachten wordt de maatschappij van corruptie, het zakken vullen door rijken ten koste van de armen beschreven. Een gedachte aan Robin Hood komt boven, maar ook grootschaliger door omgekomen levens en een bouwfraudezaak. De aardbeving exact op de plaats van de armen.

Inderdaad zorgden dieven ervoor dat het geld rouleerde, dat zonder hun bedrijf altijd in dezelfde zakken zou blijven.

Door een brief in een gerolde portefeuille van een weldoorvoede rijkerd beseft Oessama dat hij ‘een bom’ in handen heeft. Het verschil kan maken in een maatschappij waarin de rijken rijker worden ten koste van de armen. De armen die een ongelooflijke veerkracht bevatten. Zijn vader concludeert n.a.v. de revolutie: dat geluk niet langer het alleenrecht is van de machtigen.

Alleen al om het derde deel is dit een geweldige roman. De dialoog! Scherp observeren. Strak schrijven. Humor en triestig tegelijk. Orde en wanorde. Raak. Een verhaal dat in vele grote steden zich zou kunnen afspelen, ware het niet dat het in Arabische gedachten met een Franse pen is geschreven door een Egyptenaar die jarenlang in Parijs woonde. Mooi dat dit werk nu is het lezen in het Nederlands. Schitterend bijzonder.

Albert Cossery, Grote dieven kleine dieven, vertaler Mirjam de Veth, Jurgen Maas, 130 blz., 9789491921650

—

Achterflap en extra informatie:

‘Grote dieven kleine dieven’ speelt zich af in het uit zijn krachten gegroeide Cairo, waar haastig en goedkoop gebouwd wordt. Door bezuinigingen op deugdelijk bouwmateriaal en door achterstallig onderhoud van bestaande huizen storten regelmatig panden in. In deze omgeving proberen allerlei kleurrijke personages zich met humor, optimisme en veerkracht door het leven te slaan. Een van hen is Oessama, een intelligente, ironische kleine dief, die zich door zijn dandy-achtige uiterlijk toegang verschaft in hogere kringen, waar hij de rijken met liefde van hun geld ontdoet. In een gerolde portefeuille vindt hij een brief waaruit blijkt dat een projectontwikkelaar en een politicus schuldig zijn aan de ineenstorting van een gebouw, waarbij minstens vijftig doden vielen. Hij vraagt zijn leermeester in het dievenvak wat hij met die brief aan moet. Ze halen er een filosofische journalist bij, die net als talloze armoedzaaiers in een grafhuisje in de Dodenstad woont. Dit trio zint op een manier om de ‘grote dieven’ aan te pakken.

Cossery geeft met bijtende spot lucht aan zijn haat tegen de rijken en de machthebbers, en hij laat de kleine krabbelaars, de dromers en de subversieven aan het langste eind trekken. De hoofdpersoon van ‘Grote dieven kleine dieven’, de ‘gentlemandief’ Oessama, lijkt als twee druppels op zijn schepper, die beaamt: ‘Al mijn personages zijn Albert Cossery’.

Zoals bij alle grote schrijvers vormt het werk van de Egyptische auteur Albert Cossery (1913-2008) één groot mozaïek. Hij schreef een klein, maar ijzersterk oeuvre, dat uit zeven romans en een verhalenbundel bestaat. In zijn romans verwerkte hij zijn observaties van een kortstondige terugkeer naar het volledig uit zijn krachten gegroeide moderne Cairo. Cossery’s laatste roman, ‘Grote dieven kleine dieven’ uit 1999, verschijnt nu voor het eerst in een Nederlandse vertaling door Mirjam de Veth.