De rode hoed van Luna – Emmi Smid

Luna gaat op een zonnige dag met haar vader picknicken in het park. Ze heeft mama’s rode hoed op. Zelf voelt ze zich niet zonnig, want het is een jaar geleden dat haar moeder is overleden. Luna begrijpt nog steeds niet goed waarom. Is het haar schuld? Zal haar vader haar op dezelfde manier verlaten?
Luna’s moeder heeft gekozen voor zelfdoding, ze kon geen andere uitweg bedenken. Luna heeft gevoelens van schuld en angst dat haar vader haar ook zal verlaten. Hoewel de zon schijnt, is het geen dag om zonnig te zijn.
Als haar vader zegt dat Luna op haar moeder lijkt, wordt ze boos. Het is geen dag om iets leuk te vinden.

Ze wil niet op mama lijken. Heel helder zegt ze: Ik lijk niet op mama, want ik zou nooit zomaar stoppen met leven gewoon omdat ik daar zin in had! Mensen van wie je houdt mogen niet opeens weggaan en je achterlaten!
Schuld, angst dat de levende ouder haar ook zal verlaten, gemis, onbegrip en boosheid dat iemand van wie je houdt anderen achterlaat. Allemaal begrijpelijke gevoelens voor jong en oud die passeren in het leven van Luna.
Het is mooi en zo goed dat Luna’s vader erkenning geeft aan Luna voor deze gevoelens. Hij neemt Luna daarin ook een stukje mee in zijn gevoelens, hij mist haar moeder ook. Dat kan zorgen voor een gevoel van verbinding en samen weer vooruit kunnen. Dat maakt het verhaal heel sterk.

Normaal gesproken stoppen moeders niet zomaar met leven.
Naast het erkennen van Luna’s gevoel legt haar vader uit dat haar mama ziek was, maar dat ziektes verstopt kunnen zitten in iemands hoofd. Zelfs dokters of andere grote mensen kunnen niet alles oplossen.

De tekst is treffend en de samenwerking met de illustraties is nog treffender. De golven en wirwar van boosheid en onbegrip, het verdriet, de triestheid en machteloosheid bij het niet kunnen vinden van een andere uitweg als de ziekte in je hoofd het lijkt over te nemen. Als Luna en haar vader uiteindelijk herinneringen ophalen aan haar moeder/zijn vrouw, worden de illustraties iets hoopvoller, zie je de herinneringen op beeld en wordt Luna’s humeur en dag toch wat zonniger. Luna voelt niet alleen het verdriet rondom het verlies van haar moeder, maar kan ook weer blijdschap voelen rondom wie haar moeder was en het plezier dat ze ook samen gehad hebben.

Voor mijn gevoel zijn er weinig prentenboeken die op zo’n mooie en vooral begrijpelijke manier laten zien hoe een (jong) kind een dergelijke situatie met een weggevallen ouder door zelfdoding kan ervaren. Luna’s negatieve begin van de dag, laat ook het belang zien van het (snel) informeren van kinderen over een dergelijke situatie. Want niet alleen haar dag begint negatief, ze loopt dus al langer rond met moeilijke gevoelens rond haar moeders overlijden. Gevoelens die zij zelf nog niet kwijt kan, maar meer kan begrijpen als ze met haar vader praat en die meer naar de achtergrond verdwijnen na zijn geruststelling.

Het is belangrijk om als overgebleven ouder het nieuws snel en zelf aan het kind te vertellen, ten behoeve van de rouwverwerking en het begrip. Dit nieuws gaat vaak als een lopend vuurtje rond en voor een kind is het nog vervelender om het van een vreemde te horen. Om daarbij te helpen en handvatten te geven rondom rouw bij kinderen in het algemeen, is achterin een leidraad voor ouders opgenomen door rouwspecialist dr. Riet Fiddelaers-Jaspers. Een mooi uitgebreid, inhoudelijk stuk over het informeren van kinderen na een zelfdoding van een ouder. 

Daarnaast worden in de leidraad tips en uitleg gegeven over hoe kinderen in verschillende leeftijdscategorieën de dood kunnen ervaren. Baby’s praten niet, maar voelen wel de spanning en andere emoties. Kleuters begrijpen taal beter, maar begrijpen niet altijd voldoende dat iets wat dood is, nooit meer levend terugkomt. Wat kun je als ouder/volwassene op zo’n moment doen/zeggen? Wat kun je doen als oudere kinderen met meer verdiepende vragen komen en wat doe daarnaast met je eigen volwassen pijn? De grootste tip: laat verdriet er zijn, ook al heb je geen antwoorden.

Emmi Smid, De rode hoed van Luna, Hoogland & Van Klaveren, 2017, 32 blz., 9789089672278