door In al het natuurgeweld dat in leesdagen rondom de rampdagen langskomt, ook enkele regels poëzie. De regels zijn van Ed Leeflang. Hij correspondeerde jarenlang met Wim Hofman. Wie het gedicht herkent heeft waarschijnlijk een bezoek aan de stormvloedkering gebracht.
Op de website van Neerlandistiek staat dat de toenmalige minister van Verkeer & Waterstaat mw. Kroes vond dat de nationale strijd, het kabinet Den Uyl was bijna gevallen, over dit bouwproject n.a.v. de strijd tegen het water niet zonder gedicht kon. Het is te lezen op een betonnen balk dichtbij ‘de kathedraal van Reims’. Dankzij Anton Korteweg staat sinds 2008 de naamsvermelding erop.
In een jeugdboek kun je lezen over de gedropte gele reddingsboten. In een krant uit 1954, ‘een jaar ging voorbij’, staat hiervan een foto. Velen kwamen door stroming op totaal andere plaatsen terecht. De balans na een jaar wordt opgemaakt. Verlies, herstel en veiligheid zijn vanzelfsprekend terugkerende onderwerpen.
Ook in kranten foto’s van een paar monumenten. Dit beeld van vrouw met kind staat in Kruiningen. Het artikel heeft de kop ‘een slap handje is zichtbaar’. Het treffende beeld is van Jan Wolkers, gemaakt in 1957. Het moet het eerste monument zijn geweest dat hij maakte nadat een eerste, te revolutionaire, was afgewezen. Dat er in Noord-Brabant ook veel is gebeurd geeft onderstaand omslag al aan.
Een enkel gedicht komt boven als je aan het zoeken gaat, zie hierboven van Gerrit Achterberg. Literatuur toen ook weinig, nu meer. Een artikel van Ad Zuiderent uit 2003 kopt: ‘Literair bleef ‘De Ramp’ een verwachting’. Een titel komt boven en daardoor ook het gedicht van Gerrit Achterberg. Een boek uitgegeven bij Querido, ook hierin Hans Warren. Een paar andere artikelen m.b.t. literatuur valt als lezer bijna vanzelfsprekend je oog op, recensies zijn te lezen over werk van Anton Coolen en J.F. Oltman.
Een aantal boeken, zie foto’s, uit eigen collectie of eerder gelezen hieronder. Wie ramp zegt, zegt Kees Slager. Als je iets zoekt dan is De ramp, Een reconstructie van de watersnood van 1953, een uitgave van Olympus non-fictie (Atlas-Contact), van de eerste foto onmisbaar, het grote boek atlasformaat is ook indrukwekkend.
De tweede foto met gelezen jeugdboeken: van de middelste vier staat een bespreking van op deze website, waarvan de goede aanraders Gevaarlijk water, Marte Jongbloed, Luitingh-Sijthoff en Alleen maar water, Willemijn de Weerd, Columbus in 2023 zijn uitgeven, eind basisschool/onderbouw middelbare school. De zee kwam door de brievenbus, Selma Noort, Leopold is een goed te begrijpen verhaal dat al voor kinderen vanaf 8 jaar geschikt is, terwijl Oosterschelde windkracht 10, Jan Terlouw, Lemniscaat met twintigers als hoofdpersonen en de problematiek rondom de bouw van de Deltawerken meer passend is voor de middelbare school. Voor alle verhalen is veel onderzoek verricht, zijn gesprekken gehouden waardoor ze zijn gebaseerd op feiten. De andere zijn ook met interesse gelezen. Het informatieboekje is ouder maar kan een toevoeging zijn en in Nederland zijn een stukje Deltawerken getekend.
Op de derde foto, volwassen titels verschillend in opzet. Twee eruit gelicht: Wij en het water van Lotte Jensen, 2022, De Bezige Bij, is een soepel lezend informatief boek over de eeuwenlange strijd tegen het water van de Nederlanders met o.a. mooi kaartmateriaal en foto’s. Een muur van water. Zoektocht naar een vader die verdween in de rampnacht 1 februari 1953 van Teuntje de Haan is in 2019 uitgegeven bij Querido. Het leest vlot en is gedetailleerd beschreven waardoor je als lezer de tocht door een groot deel van Nederland ook zou kunnen maken. Het gaat niet alleen over de ramp, ook een groot deel over de Tweede Wereldoorlog.
De vierde foto met het boek: Watersnoodramp en deltawerken vanuit de wolken is tegelijkertijd met de tentoonstelling in het Watersnoodmuseum in 2023 uitgegeven. Zeer bijzondere opnamen vanuit de lucht met de eerste dagen na de ramp en later. De bouw van de Deltawerken zijn prachtig in beeld gebracht, je ziet de grootsheid en tevens de kwetsbaarheid van het land. Land dat je op verschillende foto’s van de diverse gebieden uit Zuidwest-Nederland nauwelijks meer ziet. Unieke opnamen. Luchtfoto’s Bart Hofmeester / AeroCamera & Roel Dijkstra. Samengesteld door Marc van Velzen. Uitgeverij Watermerk.
De stapelfoto geeft een indruk van grootte en dikte. Jeugd, volwassen en informatief. Er is veel meer. In het Watersnoodmuseum en verschillende boekhandels is er ruime keuze.
Vertellen, verhalen doorgeven, informeren. Veiligheid en klimaat. Het is van groot belang. In ieders belang.
