door ‘Lang, lang geleden toen de werelddelen nog aan elkaar plakten als koekjes op een bakplaat, leken alle mensen op elkaar. Iedereen had gouden krullen, een gebronsde huid en ogen in de kleur van vuur.’
‘Lang geleden’ en ‘Er was eens’ de klassieke beginwoorden van sprookjes, mythen, fabels, legendes, tragedies, sagen en meer. De verhalen in dit boek zijn allerminst traditioneel zoals de lezer ze al jaren tegenkomt. In ‘Er was ook eens’ heeft Milouska Meulens in een mooie schrijfstijl volksvertellingen verwerkt uit de gehele wereld vermengd met elementen uit bestaande verhalen en een dosis mythische fantasie. Zeven verhalen die gedragen worden door evenzoveel kleurschakeringen in de meest bijzondere texturen en composities van Djenné Fila.
De lezer, of beter gezegd de kijkerlezer, gaat door de poort van het tot de verbeelding sprekende mooie omslag het boek binnen. Deze poort komt als een sleutelgat terug op de schutbladen en de hoofdstuktitelbladen. Voor de basis van deze poortillustraties zijn oude sprookjesboeken gebruikt, ook te zien aan de structuur van het bindlinnen op de titelbladen. Oud en nieuw symbolisch samen.
Over de opbouw van de sprookjes is duidelijk nagedacht. Als eerste lees je over wat lijkt op een oertijd, ook gezien bovenstaande geciteerde zin. De bewoners leven al eeuwen volgens de in steen gebeitelde tien regels. Een aantal ongedurige Jongelingen voor wie alles te langzaam gaat komen in opstand. Tijdens een bepalende maansverduistering sluipen ze weg. Afscheid van het aloude; ‘Tergend trage tijd’ volgt op ‘Er was ook eens…’ aan het begin van tori’s verteld door vele volkeren. Tot je na ieder verhaal met steeds een laagje minder bij de poort op het titelblad met vertrouwen naar de toekomst in het zevende verhaal verdwijnt.
In de werelden met diverse cultuurelementen laat je je onderdompelen in verhalen over oceanen, bergen, toendra’s woestijnen en wat al niet meer. Er zijn momenten dat je denkt aan de Styx uit een Griekse mythe, de Babylonische spraakverwarring of ander Bijbelverhaal, een savanne, een Noorse sage, je loopt een moment mee met Stach of je waant je ineens in een paleis van Duizend-en-één-nacht en dan toch nét niet omdat een volgende zin je terugbrengt in een ander oneindig verhaal.
Bekende elementen keren terug in de mysterieuze werelden van watergeesten, Watramama, Anka, omama, een regenboogslang en Bomosapiensen, bijv. goed & kwaad, beloftes, keuzes, pracht & praal naast dromen, betovering, schijn en eenzaamheid: ‘Niet de enige van je soort zijn in een wereld vol vrienden, maar alleen zijn te midden van miljoenen wezens die je niet verstaan.’
Uit alles spreekt dat illustraties en tekst volledig op elkaar zijn afgestemd. Een volle pagina tekst wordt afgewisseld met een paginagrote kleurenexplosie of een prachtig enkel intrigerend object zoals de kam of de zandloper. De dubbele illustratie met slangen is enorm indrukwekkend, van ‘de Oermensen’ word je stil, maar nog stiller van de boom met speldenprikken in ‘Waar geen niets is’. Bij een plaat van Watramama lees je: ‘Donker, donker laat ons vrij! Lichter, lichter dansen wij.’ Als een mantra keren deze woorden terug, het subtiel werken met kleurnuances van licht naar donker in verschillende materialen. Het zijn wéér kunstwerken. De manier van werken en materiaalgebruik laat Fila regelmatig zien op haar instagramaccount.
Een boek dat levenslessen en filosofische vraagstukken niet uit de weg gaat bijv. m.b.t. niets en iets: ‘Niks en niemand is vanaf het ontstaan groot. We moeten groeien. In die eerste speldenprik die geen Niets is, zaten de vreugde, het verlangen en de warme die nodig was voor het ontstaan van alles.’
In dit bijzondere boek waarin emoties zich elkaar gedoseerd afwisselen spreekt uit alle verhalen in deze voorleesbundel dat je samen verder komt, delen gewoon is, de wereld van iedereen: saamhorigheid belangrijk. Verhalen om telkens iets nieuws in te ontdekken en bij herlezing een ander element uit te nemen dat voor jou op dat moment passend en belangrijk is.
Na het sluiten van het poortboek besef je dat inclusiviteit en diversiteit, de gelijkwaardigheid een vanzelfsprekende plaats heeft in dit meer dan prachtige boek. En zo moet het zijn. Alle liefde voor ‘Er was ook eens…’.
Voor thuis en school. Herhalend voorlezen aan breed publiek vanaf 7 á 8 jaar, voor empathie en sociale binding. Ieder kind pakt iets uit verhalen. Voor de goede zelflezer vanaf ong. 9 jaar. Absoluut cadeau waardig!
Milouska Meulens, Er was ook eens…, illustrator Djenné Fila, Volt, 2023, 141 blz., 9789021479194
Eén gedachte over “Milouska Meulens & Djenné Fila – Er was ook eens…”