door Zou er een bijzonder woord bestaan voor het moeilijk onder woorden kunnen brengen hoe mooi een boek was? Ik hoop het, want dan zou iedereen in één keer weten wat ik bedoel.
Ik weet het niet, maar ik ga een poging wagen om uit te leggen waarom iedereen dit knap staaltje werk zou moeten lezen. Misschien dat ik straks een kensho moment heb waarop ik plotseling helder zie waarom dit boek zo mooi is en goed in elkaar zit.
Gioia is anders dan haar klasgenoten. Geen make-up, wel rood haar en een gezicht met sproeten. Ze houdt van fotograferen en verzamelt onvertaalbare woorden uit andere talen.
Hoewel Gioia als anders wordt beschreven op de achterkant van het boek, voelde het voor mij helemaal niet zo heel anders. Op sommige momenten op school herkende ik me zelfs wel in Gioia. Een luftmensch, iemand die voortdurend dagdroomt, maar ook probeert ze niet te reageren op haar onaardige klasgenoten die haar Neverajoy noemen. Ze verzamelt woorden die niet te vertalen zijn, maar in haar hoofd heeft ze een vertaler, omdat veel mensen elkaar niet begrijpen.
“Het is namelijk zo dat je sommige dingen alleen kunt zeggen tegen mensen van wie je weet dat ze je begrijpen. Daarom praten we ook zo weinig over wat we echt belangrijk vinden.”
Gioia is alleen, maar gelukkig heeft ze Tonia, haar vriendin in haar hoofd. Nadat ze Lo ontmoet heeft, kruipt ze iets meer uit haar schulp en verandert ze. Die ontwikkeling voelde mooi, want na een moeilijkere of eenzamere periode lijkt ze een soort opluchting te voelen. Ondanks de nare thuissituatie met niet gemakkelijke ouders brengt Lo haar verlichting en durft ze zelfs mee te doen aan een fotowedstrijd op school. Gioia fotografeert namelijk alleen maar ruggen, omdat mensen van achteren altijd de waarheid spreken. Gezichten van mensen liegen altijd.
Het lijkt beter met haar te gaan tot het moment dat Lo ineens niet meer komt opdagen. Ze gaat op onderzoek uit, vastberaden dat hij ergens is. Als ze door een voorval bij een psycholoog terechtkomt, denkt de psycholoog dat het mentaal niet helemaal goed gaat met Gioia en licht haar ouders in. Aan de ene kant is begrijpelijk dat de psycholoog denkt dat het mentaal niet helemaal goed gaat, zeker als de situatie met Lo aan het licht komt. Aan de andere kant voelde dat gek, want je weet als lezer, net als Gioia, dat Lo bestaat. Daarnaast voelde Tonia ook heel echt aan. Je voelt de machteloosheid van Gioia door het papier heen als zij niet geloofd wordt.
Ik had het geluk Enrico Galiano te horen spreken in oktober op Yalfu in Utrecht. Zijn boek had ik toen nog niet gelezen, maar de manier waarop hij over zijn boek vertelde was mooi. We maakten een praatje en hij schreef iets leuks in mijn boek. Mijn voorgevoel zei me dat dit een bijzonder boek zou zijn. Enrico Galiano deed mij denken aan Benjamin Alire Saènz. Na het lezen zie ik nog steeds een gelijkenis. Beide schrijven een beetje poëtisch en filosofisch. Dat is hetgeen ik waardeer in deze boeken. Het is voor jongeren geschreven, maar kan een mooie opstap zijn naar volwassen boeken. Daarnaast is dit veel meer dan een liefdesverhaal of een schoolverhaal. Hoe naar situaties ook kunnen zijn, wie volhoudt en doorzet, ziet na een tijdje ook weer lichtpuntjes.
Hetgeen ik ook erg goed vond in dit boek is de manier waarop Gioia en klasgenoten als 17-jarigen zijn neergezet. Het voelde heel realistisch. Ik denk dat Galiano als docent goed weet hoe het er aan toe kan gaan op school. Ook een docent als meneer Bove van filosofie, zou op iedere school rond moeten lopen. Mooi hoe hij Gioia helpt, maar ook de lezer ondertussen aan het denken zet. Of eigenlijk doet Galiano dat..
Hoewel Gioia de bijzondere woordenlijst in haar hoofd heeft, vind ik dat Galiano een heel bijzonder boek heeft geschreven. De fijne en mooie manier waarop alles geschreven is, alle goed verwerkte thema’s, de voelbare sfeer, de bijzondere woorden die echt iets uitdrukken en hoe alles met elkaar verweven is. Galiano is een kunstenaar met woorden.
Het is een heel bijzonder boek en ik hoop dat ik dit prachtige verhaal niet tekort heb gedaan. Een bepaald bijzonder gevoel heb ik bij dit boek en dat is nauwelijks in woorden uit te drukken. Daar zou een bijzonder woord voor moeten zijn.
Enrico Galiano, De bijzondere woorden van Gioia, Vertaling Ada Duker en Henrieke Herber, Luitingh-Sijthoff, 2019, 430 blz., 9 789024 584147
