door Een boek vertaald uit het IJslands, dat moet worden gelezen. Een stapel biebleningen lag voor de decemberperiode klaar. Mede door de grootte van de stapel ging het later uit, maar ook doordat ik na 100 blz. nog steeds de neiging had om het boek opzij te leggen. Waarom? Het was erg veel ‘ik’, het bijna doorgewerkte stuk beschreef ongeveer één dag van totaal ruim 300 blz. Wat zou een kind ervaren? De goede veellezende? Zou een ouder, een leraar het zelf oppakken, om voor te lezen?
Met die vraag doorgelezen, want wat ik ook vermoedde, de focus in het eerste deel op de 8-jarige Björk is niet voor niets. Het meisje opgegroeid in een maatschappij met een overvloed aan producten, diensten en vanzelfsprekendheden komt terecht in een minimalistische woonomgeving waarin men, noodgedwongen kritisch (en mogelijk tikkeltje ouderwets) is en moet zijn op gebruik van energie t.b.v. milieu en het halfjaarlijks ontbreken van aanvoer in brede zin. Daarnaast spelen er opmerkelijke normen en waarden in deze bijzondere flat. Van individu naar radartje in een gemeenschap. Van niets moeten naar mee- en samenwerken. Duurzaamheid voorop.
Vele maatschappijkritische en ethische kwesties komen aan de orde. Bijv. iemand die heel oud was kreeg zijn medicijn en stierf vredig in zijn eigen bed. Consumentisme is een overduidelijke, zo ook de hiermee samenhangende vervuiling van de oceaan en het veranderende weer door de jaren heen. Geweldig is het verdienen van stroom door menskracht: de schommels en hometrainers. Ideeën!
Zelfredzaamheid is belangrijk, – slaat bijna door – maar ook steeds meer oog voor elkaar, de omarming van kinderen en vooral de eenzaamheid onder jongeren en ouderen. De mentale gezondheid en het belang van keuzes.
Mooi is hoe het hebben van een huisdier van vooroordeel naar acceptatie verandert tot een item op een boodschappenlijstje. Zo zie je ook het meanderende belang van mensen werkelijk zien en spreken. De middenweg vinden in het warme en het digitale contact tot zelfs een Bordspellenkoning.
Ook geschiedenis komt aan aan bod, tesamen met actuele lesmethodes. Wie niet over de juiste informatie beschikt kan geen mening, laat staan oordeel vormen. Het laatste geldt ook voor het detectiveverhaal dat eveneens leuk en spannend in het verhaal is verwerkt.
Familie, vriendschap, verwachtingen, kind zijn en opgroeien, creativiteit, praten met elkaar, rituelen, regels, ontspanning, wat is nodig om een goed leven te hebben enz.? Het nauwelijks bereikbare internet krijgt op het laatst een erg grote rol, voor de lol of juist om het eiland te behouden? Kan aanleiding zijn tot een 2e boek, maar de ‘grap’ van oma Bríet als Huisbewaarster of beroepen als Amusements- en Parasietenmanager is dan al bekend. Grap inderdaad, want humor zit ook zeker in dit verhaal, soms zie je Björk letterlijk met vriendje Krimm trappen rennen. Of laat je in de lach schieten door haar ad rem opmerkingen. En dan is er nog een verhaallijn met vader. Er zijn veel ontwikkelingen op verschillende vlakken. Er wordt geaccepteerd en van elkaar geleerd.
Het gehele verhaal is soms ook veel, maar zou een kind dat zo ervaren? Nee, de grage lezer heeft een avontuur in handen om in te verdwijnen. De voorlezer heeft wel een kluif aan het eerste deel bij minder enthousiaste toehoorders, dus eerst zelf lezen en dan krijg je ook wat: veel om te bespreken tot een compleet project.
Een bijzonder verhaal over nog meer bijzondere mensen om aan te raden aan bijzondere, ervaren lezers die net als Björk doorzetten zodat je het gelaagde boek met een warme glimlach dichtslaat. Misschien krijg of geef jij het wel als cadeau, als een ingepakt bibliotheekboek!
Hulda Sigrún Bjarnadóttir en Arndís Þórinsdóttir, De flat aan het einde van de wereld, vertaling: Willemien Werkman, illustraties: Linde Faas, Volt, 2022, 320 blz., 9789021468259.
