door De zomervakantie komt in zicht en als je met kinderen naar een Waddeneiland gaat is dit Gouden Boekje een erg leuke voorbereiding hierop. Wie er heenging of zal gaan zal het vakantiegevoel herkennen zodra je op de boot, de pont, stapt. ‘De Wadden’ start dan ook met de overtocht inclusief de erboven rondvliegende meeuwen en de ideeën die je intussen bedenkt om te gaan doen als je op de plaats van bestemming bent. Overigens willekeurig of dit nu in de zomervakantie of een andere periode in het jaar is.
Door de aantrekkelijke frisse omslagillustratie van Yoko Heiligers wordt een voorproefje gegeven op wat De Wadden te bieden hebben. Flora en fauna naast cultuur en vervoer inclusief een ingesloten vraag welke naast elkaar gelegen eilanden worden weergegeven. Of de uitnodiging een vuurtoren te bezoeken, naar een vogelspottersplek te gaan, zeehonden te ontdekken op een zandbank. Je hoort het geluid van de meeuw, je voelt de wind, je ruikt de zee.
In de direct gehanteerde aanspreekvorm van Jet Bakels’ tekst worden diverse mogelijkheden gegeven die je kunt ondernemen. De uitleg over een activiteit zoals het wadlopen is in enkele woorden concreet neergezet als ook de getijdewerking. Korte tekst die veel vertelt en waaruit de liefde en aandacht voor de natuur, het belang van, duidelijk naar voren komt. De term ‘kiezelwieren’ kan zomaar nieuw zijn voor een jonge maar ook oudere lezer en wie niet aan zee opgroeide weet mogelijk ook niet wat een ‘wadpier’ is of hoe je de aanwezigheid ervan kunt herkennen. Of wat is ‘een slijkgaper’?
Niet alleen in de tekst, ook door illustratie wordt veel duidelijk gemaakt zodat je je een beeld kunt vormen over wat je tegen kunt komen op een eiland, aan zee of op het wad. Zeediertjes, schelpen, vogels, vegetatie of bijzondere vondsten, voor veel is aandacht in de beperkt aantal bladzijden die een Gouden Boekje heeft. Door het strandjutten komen milieu, scheepswrakken, verdwenen dorpen, sages en een bijzonder fenomeen ‘de zeevonk’ ter sprake. Met name het laatste is bijzonder om mee te maken. Acuut je bed uitgaan als iemand je ’s avonds laat wakker maakt omdat de zee licht geeft!
Als laatste, voordat de afvaart naar het vaste land wordt aangekondigd, worden de verschillende musea onder de noemer ‘waddenmusea’ samengevat. De musea op de eilanden zijn stuk voor stuk een bezoek waard. Met veel zorg en aandacht zijn er mooie collecties samengesteld waardoor veel te leren valt en vooral het verrassend genieten een ervaring is.
De meeuw die met de lezer het verhaal invliegt, begeleidt ook de terugtocht. Hierbij wordt de vogeltrektocht genoemd. De Wadden zijn tenslotte geweldige én nodige verblijfplaatsen voor vogels, maar ook voor andere dieren die minder specifiek worden genoemd. Deze zie je wel in de illustraties terug zodat er een zo goed mogelijk totaalbeeld wordt gegeven in de beschikbare ruimte.
Ook binnenin zijn de kleurrijke illustraties van Yoko Heiligers aansprekend en vertellen veel in detail. Je ziet bijv. een reddingsboot, een containerschip, maar ook windmolens op de achtergrond als het onderwerp ‘aangespoelde spullen’ ter sprake komt. Op de voorgrond hiervan duingebied (helmgras, konijnen, de meeuw) en toerisme wordt aangestipt. Daarnaast een scala aan gevonden voorwerpen waardoor met twee bladzijden een breder onderwerp wordt aangereikt om thuis of in de klas te bespreken.
De onderwerpen zijn alle gerelateerd aan een willekeurige plaats in het waddengebied of op een -eiland waarvan de samenhang doordacht is weergegeven in tekst en beeld. Een aantal voorwerpen of levende wezentjes kun je daardoor vaker tegenkomen. Het is leuk om de jonge lezer dit te laten ontdekken tijdens het zelf lezen of voorlezen. Een lijst met musea of tips voor bijv. vogelkijkhutten zou een prettige toevoeging zijn geweest, maar zou mogelijk te lang zijn want er zijn er zeer vele te ontdekken per eiland!
Jet Bakels weet als antropoloog (en veel meer) helder samen te vatten wat wetenswaardig en of nodig is voor de doelgroep. Op haar interessante website lees je over een verscheidenheid aan werkzaamheden waaronder een indrukwekkende rij tentoonstellingen, boektitels worden genoemd, bijv. Monsterdieren – longlist beste natuurboek. Yoko Heiligers is in jeugd- en kinderboekenland geen onbekende meer door omslagen voor bijv. het Woutertje Pieters Prijs genomineerde ‘De lijst van Violet Sopjes’, het zilver bekroonde ‘Mensendieren’ of het prijswinnende klimaatboek ‘Scheten uit de schoorsteen’. Ook op haar website zie je meer werk en krijg je uitleg over hoe zij te werk gaat.
Dit Gouden Boekje ‘De Wadden’ is een eerste van een serie over Werelderfgoed. Het maakt nieuwsgierig naar meer wat zal verschijnen door de samenwerking tussen uitgeverij Rubinstein en Stichting Werelderfgoed Nederland. Een tip voor lessen natuur, geschiedenis en burgerschap? Of topografie, want het handige kaartje op het schutblad geeft aanleiding tot verdiepen in ook de Deense en de Duitse Wadden. Een dertiental gebouwen of gebieden van de lijst ‘Unesco Werelderfgoed’ wordt achterin opgesomd. Een QR-code is opgenomen voor meer informatie.
‘De Wadden’ is een erg leuk, waardevol en zo compleet mogelijk Gouden Boekje over de diverse aspecten die dit unieke gebied in alle biodiversiteit en ecologie omvat. Breed inzetbaar voor breed publiek waarbij geldt: hoe vaker je bladerend kijkt, hoe meer je ontdekt, net als in het prachtige, kwetsbare en veelomvattende gebied ‘De Wadden’.
Jet Bakels, De Wadden, illustrator Yoko Heiligers, Rubinstein, 2025, 32 blz., 9789047634799
